Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn



Muziek is de taal van het hart

2 Maart 2014

- Uit: "Der Fluyten Lust-hof" (Erik Bosgraaf)

           

- Welkom

- Medelingen

- Zingen: Dit huis vol mensen

- Bij ons thuis . . . . . . .

Bij ons thuis was het een onderdeel van onze opvoeding … muziekles!
Als meisje van 7 begon ik op de muziekschool in Buitenpost met blokfluitles, mijn broer accordeon en orgelles, mij jongere zusjes later gitaar en ook orgelles.
De muziekschool had ook een koortje wat we begeleiden, we studeerden geweldige stukken in waarin ook toneel voorkwam, het zal wel een voorloper van de musical zijn geweest….
Mijn blokfluit ging na jaren over in een altfluit, je groeit mee tenslotte…
Ik doe er niets meer mee maar heb wel heel goed noten leren lezen!

We zongen heel wat af thuis : Daar ruist langs de wolken, donk’re wolken pakken samen, vaste rots van mijn behoud..Johan de Heer..! (dat boek stond altijd open op het harmonium… ) hijgend hert der jacht ontkomen,
“haven haven veilige haven” Dominee Bodaan. Cum baja my Lord, We shall overcome…vanalles, mijn moeder op het harmonium wij erbij en zingen maar!
Een mooie, veilige herinnering aan ons thuis waar dié muziek en dát zingen zo bij hoort….
Door de jaren heen veranderde mijn kijk op vooral de teksten die ik toen uit volle borst meezong
De sfeer, de geur, de kerk kan ik moeiteloos oproepen, een mooi gevoel maar ook een realiteit waarvan ik me langzaam heb losgeweekt.

Muziek….. belangrijk in mijn leven….
Ik kom er even bij “op adem” een kunstvorm die bij mij past.
Een CD , een concert, een liedje op de radio, filmmuziek, zingen in de basis, er is zoveel uit te halen, soms slaat iets in als een bom, bezorgd het me kippenvel, het kan me opvrolijken of juist verdrietig maken… soms rukt een lied of muziek aan verdriet of aan een herinnering en duik ik er even in onder.

Het is de muziek en daarbij vaak ook de woorden die zo mijn leven binnenglijden en daar achterblijven.
Het zijn verbindende herinneringen in mezelf,
…. al die liedjes van vroeger” klein vogelein op groene tak,” wat mijn grootmoeder zong (ik hoor haar stem erbij..) “de heer is mijn herder”hoort bij mijn moeder
actieliedjes in de vredesbeweging “sound of silence” in het Central Park, where are all the flowers gone , onze cabaretliedjes : a van een ander alfabeth….,
Vaak is het dat een regel uit een liedje met me meegaat een paar dagen, gebeurt ook vaak na een viering …. Dan zing ik op de fiets “ die mij droeg op adelaarsvleugels”

Het overkomt me wel dat ik al zingende volschiet en even niet verder kan, mn keel wordt dik, ik moet even ophouden te zingen, tranen in m’n ogen.
de Ierse zegenbede van februari…. het pakte me…. May the wind always be on your back and the sun on your face…De tekst die ik Rolf ieder jaar meegeef als hij weer op reis gaat naar de kinderen.

Zo hebben wij allemaal een luikje vol herinnering en ervaring wat ons verbind met muziek in ons leven.

Wat een luxe dat er zoveel te beleven valt, dat we kunnen kiezen uit al die muzieksoorten en muziekmakers, wat een rijkdom in ons leven!

- Liedje van altijd – Gerard van Maasakkers

- Actueel Erfgoed (Het Gereformeerd Gregoriaans)

Een liedje van altijd...en dat doet me wel wat !
Dat merkten we.

We gaan nu iets laten horen onder de titel áctueel erfgoed en Peter noemt dit Gereformeerd Gregoriaans. Je hoort meteen dat dit uit de protestantse hoek komt.
Actueel erfgoed omdat het zg. ‘boventoon zingen’’ is opgenomen in de lijst van Cultureel Erfgoed.
Er wordt daarbij gezongen op hele noten en dat verbind je al gauw met archaïsch en afgedaan. Als : dat werd tóen gedaan.

Toch zijn er nog steeds groepen mensen die dit doen, enerzijds uit traditie, maar ook omdat het past in hun belevingswereld.

Waarom zou je op hele noten zingen ?
Omdat dan de tekst, het WOORD, beter tot zijn recht komt.
En juist in die groeperingen is het WOORD het belangrijkst, daar ging het om in de reformatie. Op het woord valt dus de nadruk.

Belangrijk in die beleving is enerzijds de zwaarte van de zonde, en anderzijds dan toch de verlossing daar tegenover.

Die diepte en hoogte komen ook tot uitdrukking in het zingen en worden beleefd tijdens het zingen.

In de psalm die we gaan horen komt dat heel duidelijk tot uiting in het derde vers.
En luister dan ook extra naar het zingen met de bovenstem.
Die hoor je als het goed is ook al in het tweede vers.

Nog even over de tekst van deze psalm.
Het is een berijming van Petrus Datheen uit ca 1540 .Zijn berijmingen zijn qua rijm en ritme verschrikkelijk.
Maar, je zult merken dat bij deze manier van zingen die onregelmatigheden amper een rol spelen in de beleving.

Na het horen van psalm 42 zingen we zelf ‘Die mij droeg’. We merkten dat dit lied over hetzelfde gaat.

Ps. 42 duurt ongeveer 8 minuten. Dat is een flinke tijd. Om die tijd te volbrengen in gepaste aandacht hebben we een echt protestants hulpmiddel. Het gaat rond tijdens de intro. Je kunt er een van nemen die je dan enigszins ‘besmuikt’ in je mond stopt.

- Psalm 42: 1, 3, 5 van Petrus Datheen

- Zingen: Die mij droeg

- Heer ontferm U"

- Kyrie (CD, Musica Gregoriana )

- Zingen: Laudate Omnes Gentes

- Taal van het hart

Wanneer en hoe ontstond muziek eigenlijk? Men denkt dat dit ongeveer gelijk op ging met het ontstaan van taal. Er werd geëxperimenteerd met klanken, maar ook al met instrumenten, al waren dat toen nog botjes of heel simpele fluitjes. Maar ook toen al werd het gekoppeld aan iets magisch, aan rituelen, en bovenal werd muziek gebruikt om er emoties mee uit te drukken. Taal van het hart, dus.

Ook in het eerste bijbelboek, Genesis, lopen we al een zekere Jubal tegen het lijf, die speciaal wordt genoemd als instrumentmaker. Eigenlijk kan je zeggen dat de bijbel begint EN eindigt met een lied. Tussen het lied van de schepping en het lied over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde, gebeurt het allemaal.
En daartussen in jubelt en juicht, klaagt en knort men de hele bijbel door. Met als hoogtepunt de psalmen, liederen die voor een groot deel door David zijn geschreven.
Dezelfde David die, toen hij nog een herdersjongen was, de harp zo mooi bespeelde dat hij daarmee het hart van een boze en depressieve koning Saul wist te raken en voor even zijn sombere buien kon verlichten.

Ja, muziek kan troosten, ontroeren, je ontvellen als het ware. Het kan je optillen, je boven jezelf doen uitstijgen ..‘soms gaan wij op de vleugels van een lied, en durven onze zwaartekracht vergeten..’ zingen we hier wel eens..
Een bepaalde combinatie van tekst en muziek, in een lied samengebracht, kan je regelrecht in het hart treffen. Dat heeft ook te maken met herinneringen aan emotionele momenten die daaraan gekoppeld zijn. Onze eigen levensweg, met alles wat daarin plaatsvindt en -vond, kleurt daarin mee.

Maar natuurlijk zijn er verschillen, en over smaak valt niet te twisten. Waar de een bij opspringt van vreugde, daar kan de ander zwaar geïrriteerd van raken. Wij zijn hier niet zo van de opwekkingssongs of hallelujaliederen. Psalmen? Nou.. misschien, als ze Vrij zijn, berijmd door Huub en getoonzet door Antoine…. En die liedjes van Johan de Heer, die Fokjelien, - en zij niet alleen- vroeger zo enthousiast meezong, die krijgen we zeker niet meer uit onze strot, zoals we dan zeggen .
Zo is dat gegroeid, dat is ook een beetje onze cultuur. Waar onze theologische inzichten veranderden, veranderde ook onze liedsmaak en daarbij leggen we de lat behoorlijk hoog..
Diezelfde Johan de Heer kreeg trouwens vroeger ook al veel kritiek. Van theologen, dichters en musici. Hij pareerde die kritiek met het volgende:
‘Mensen, Gods kudde bestaat niet uit giraffen, maar uit schapen die Zijn hand wil weiden. U hangt de korf met voedsel zo hoog dat een eenvoudig schaap er onmogelijk bij kan.. “.
En, daar heeft hij misschien een punt…
Zelfs ons koor kan de prachtige melodieën van Antoine Oomen soms amper behappen…

Muziek kan je raken omdat de schoonheid ervan je kippenvel bezorgt, je de adem beneemt als het ware. Als je, zoals ik, niet opgevoed bent met klassieke muziek en dan zomaar, tijdens de muziekles op de HBS, geconfronteerd wordt met een bijna hemels klinkende Watermusic van Handel.. Dan wil je daar meer, veel meer van horen..

Muziek is ook samenbindend. De ene stem voegt zich bij de andere, en zo ontstaat er een wij-gevoel. Dat gebeurt in koren, in kerken, en in bijeenkomsten zoals de onze, maar ook op popfestivals, bij voetbalwedstrijden en tja, ook bij marcherende soldaten.

Muziek kan je heel vrolijk maken of je laten verstillen en naar binnen keren. Zo zijn er voor alle emoties wel bijpassende liederen of muziekstukken te vinden.
Welke taal jouw hart raakt, dat verschilt per persoon, en is afhankelijk van wie we zijn en van onze geschiedenis en culturele achtergrond. Wat gemeenschappelijk is, is dat we er allemaal iets bij beleven: vrolijkheid, troost, weemoed, verdriet, boosheid, verlangen en hoop.

Hier bij ons, in de basisgemeente, worden velen aangesproken door de schoonheid van poëtische taal gekoppeld aan meerstemmige muziek. Soms zegt een lied datgene waar we zelf alleen maar over kunnen stamelen.
Augustinus zei het al: zingen is tweemaal bidden.
Want dat is wat er tussen de regels door gebeurt..
Ook al zoeken we naar woorden om ons geloof -of wat daarvan over is- met elkaar te beleven, impliciet en soms expliciet roepen we, klagen we aan, danken we om alles wat goed en mooi is op deze aarde. De dankbaarheid maar ook de woede krijgen daarmee een ADRES.

David, een man die door hoogten en diepten is gegaan in zijn turbulente leven, dichtte in psalm 22 : “ God mijn God, Waarom heb je mij verlaten? Ben je doof? Waarom geef je geen antwoord? Maar toch: Jij bent de Heilige, die troont op de lofzangen van Israël”..
Met andere woorden: zolang wij over Hem zingen is God niet dood….

Veel psalmen beginnen met aanklachten en droefenis, maar eindigen toch in hoop en dankbaarheid. Alles loopt tenslotte uit in een loflied op de Eeuwige.

David had veel psalmen nodig om de lof te bezingen van de Schepper. En in de laatste psalm wordt echt alles uit de kast haalt.: trompetten, bazuinen, citers en cimbalen, en vooruit, orgels, en piano’s, violen en harpen, fluiten, gitaren en cello’s, letterlijk alles wat adem heeft wordt opgeroepen God te loven...

Muziek, taal van het hart..
En waar het hart vol van is, daar loopt de mond van over..

Zullen wij ons partijtje dan maar meezingen?

Zingen: O Schepping o schoonheid..

Zullen wij ons partijtje dan maar meezingen?

- Zingen: O schepping, o schoonheid

- Duizend keer . . . . . .

- Om te janken zo mooi, Maarten Roozendaal

Duizend keer/ of mooier dan mooi

We kennen het vast allemaal…… Zomaar op de fiets, in de auto, in de schuur, onder de douche,in bad of tijdens een vergadering…..
Opeens welt er iets (een liedje) op, we fluiten of neuriën een melodie, we horen muziek in ons hoofd of we zingen luidkeels een lied.
Soms van vrolijkheid, soms tegen de verdrukking in. En maar zingen, terwijl de tranen over je wangen stromen.

Stef Bos zingt in zijn lied Duizend jaar:

Vanuit de stilte wordt een nieuwe stem geboren
En je voelt een ander
evenwicht ontstaan
En je hebt een lied al
duizend keer gezongen
Maar nu weet je pas
waarover het moet gaan

Een lied over schijnbaar alledaagse dingen laat me voelen dat ik leef.
Wij vinden het volgende lied om te janken mooi.
De vorig jaar overleden Maarten van Roozendaal zingt het
Om te janken zo mooi…..
Janken mag gerust.

- Collecte

De collecte is voor Mudanthe
Iedereen kent Mudanthe denk ik..

Mudanthe is een actieve en zeer diverse vrijwilligers organisatie, gevestigd in Apeldoorn, afkomstig uit 20 verschillende culturen en actief op het terrein van muziek, theater, kunst en sociaal maatschappelijke activiteiten.

Er wordt b.v. 1x per maand in een bepaalde wijk in Apeldoorn een buurtrestaurant georganiseerd
waarvoor samen wordt gekookt en gegeten terwijl Mudanthe muziek maakt
Wat is er leuker dan samen eten mét muziek….

- Zingen (door het koor): de zegen

Mag het pad verlicht zijn om jou te ontmoeten
mag je de wind altijd mee hebben
mag de zon warm op je gezicht schijnen
mag de regen mild op je velden vallen
en tot wij elkaar weerzien
mag Hij je in zijn handen houden
mag God jou houden in de palm van zijn handen

- Daniel Lohues: “Baat bij muziek”

- Koffie met muziek

 


Home

Indien u op de hoogte wil blijven van de activiteiten van onze oecumenische basisgemeente kunt u zich abonneren op onze digitale nieuwsbrief.
Stuurt u dan een e-mail naar: info@oecumenische-basisgemeente-apeldoorn.nl

Bijgewerkt: 15 maart 2014