Inleidende muziek:
Arvo Pärt: Cantus in memory of Benjamin Britten, Staatsorchester Stuttgart.
Welkom
Welkom allemaal, fijn dat jullie er zijn. We staan op deze goede vrijdag stil bij het lijden en sterven van Jezus. Dat kan deze week niet anders dan daarbij ook te betrekken de slachtoffers van de aanslagen in Brussel waarbij zoveel onschuldige mensen overleden en gewond werden.
Jezus stierf de kruisdood, een executie die werd uitgevoerd door de bezettende macht, de Romeinen. Deze werd aangezet door de Schriftgeleerden die hun regels , wetten en dogma’s belangrijker vonden dan de mens zelf. Jezus verving dat door een handelend optreden uit liefde. Hij zag de mens in zijn nood, falen, tekortkomingen en roep om hulp.
Muziek:
Ravel: Pavane pour une infante définte, Julian Bream en John Williams
Lezing uit de bijbel. Lucas 23: vers 33 en 34:
Wanneer ze komen op de plek genaamd “Schedel” kruisigen ze dáár hem en de twee misdadigers, de een rechts en de ander links van hem. Maar Jezus heeft gezegd: Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen! Om zijn kleren te verdelen werpen ze het lot!
Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen.
Wat bedoelde Jezus hier eigenlijk? Is het zo te verstaan dat een misdaad mensen niet aangerekend kan worden als ze niet kunnen weten wat ze doen? Er zijn toch mensen die niet of niet meer weten wat liefde of gerechtigheid is: door manipulatie, door een valse Goddelijke bevelslijn op te volgen, door angst of uitsluiting. In hoeverre ligt bij mijzelf het risico op de loer dat ik mij verlies in collectieve angst, of toegeef aan rationele economische motieven om anderen een kans op een menswaardig bestaan te ontzeggen. En het “weten” vanuit mijn hart er niet meer is.
Ben ik ook iemand aan het worden van het “niet weten”? Hoe kan ik blijven weten wat liefde en gerechtigheid is daarin mijzelf blijven?
Vergeef ons alles waarvan we ons niet bewust zijn.
We zijn namelijk deel van een groter geheel waarin beslissingen genomen worden waar ik geen of heel weinig invloed heb gehad.
Soldaten worden opgeroepen om te vechten.
Ze moeten wel, tenzij ze veilig kunnen vluchten.
De leiders die hen oproepen zeggen dat het voor een goede zaak is.
Je ziet de gevolgen niet.
Je gaat erin mee en later zie je dat het niet zo goed was...
Een jongeman die vaak door zijn vader werd geslagen:
hem werd gezegd : dit is goed voor jou, daar wordt je beter van..
Later werd die man gewelddadig in zijn relaties; slaan was immers goed!
In de gevangenis heeft iemand hem doen inzien dat het anders kan.
We leven soms te gemakkelijk, gebrek aan inzet, solidariteit, meeleven...
Vergeef het ons.
De eerste kaars wordt gedoofd.
Muziek: J. S. Bach: Sarabande uit de suite 1, John Williams
Lezing uit de bijbel. Lucas 23 vers 42 en 43.
En hij (één van de gehangen misdadigers) zei: Jezus, gedenk mij wanneer je aankomt in je Koninkrijk! En hij (Jezus) zegt hem: amen, jou zeg ik , vandaag nog zul je er mét mij zijn, in het paradijs.
Vandaag zal je met mij in het paradijs zijn.
Wil je op zoek naar het paradijs, of naar het koninkrijk der hemelen? Zoek dan in jezelf. Daar zal je het vinden. En als je het daar gevonden hebt, zal je op een andere manier naar de wereld kijken. Dan zal je het koninkrijk overal om je heen zien. Wie in zichzelf ‘het koninkrijk’ realiseert zal datzelfde koninkrijk in de hele wereld kunnen herkennen. Niet omdat dan de wereld anders geworden is, maar omdat je anders kijkt. Het koninkrijk ‘zien’, in de kosmos, in de natuur, in je medemensen, is niet een afstandelijke observatie van een objectieve waarheid, het is een actieve manier van ‘zien’, van kijken met je hart. Haal eerst de balk weg uit je eigen oog, daarna zal je een andere wereld zien, de wereld die verbonden is met de gesteldheid van je binnenste. Wie zichzelf hervindt zal niet alleen weten wie hij is, maar ook zijn bestemming kennen die liefde heet.
Jezus sprak iemand aan die hevig te lijden had met de dood voor ogen.
Hij beloofde het paradijs: een goed leven in het hemels koninkrijk...
En als je dat overplaatst naar dit leven en het heden gaat het bijvoorbeeld over
mensen die, lichamelijk/psychisch, zwaar te lijden hebben.
Kunnen we die goede zorg en liefdevolle aandacht geven?
Maar er zijn ook mensen die gemarteld worden
of slecht behandeld in woon-en werk situaties.
Hoe kunnen we bijdragen aan verbetering van leef-en werkomstandigheden.
Mensen die uit de gevangenis komen verdienen tenminste een goede begeleiding in het opbouwen van een nieuw leven
Het hemels koninkrijk begint hier op aarde..
De tweede kaars wordt gedoofd.
Muziek: Dmitri Shostakovich: Moderato uit concert voor cello en orkest, The Philadelphia Orchestra.
Lezing uit de bijbel. Johannes 19: vers 26 en 27:
Als dan Jezus zijn moeder aanziet en bij haar staande de leerling die hij het meest liefheeft, zegt hij tot zijn moeder: vrouwe , zie uw zoon! Vervolgens zegt hij tot de leerling: zie je moeder!- en vanaf dat uur neemt de leerling haar bij zich.
Dat is uw zoon. Dat is je moeder.
Deze woorden van Jezus getuigen van zorg, het leggen van verbinding, van liefde. Iemand die gaat overlijden uit vaak die zorg. Immers de stervende zal zijn eigen wereld los laten en dat proces gaat samen met zijn bezorgdheid voor hen die achterblijven. Die gaan verder. Zo ook Maria en haar zoon, de apostel Johannes.
Wie is je vader, moeder, kind, verwanten?
Dat zijn niet alleen de bloedverwanten.
Je familie is groter :Zie ik mijn naaste?
Kan ik iets voor hen betekenen?
Chronisch zieken, gehandicapten, daklozen,
vluchtelingen, hulpbehoevenden, eenzame mensen...
Weet ik me verbonden met hen; voel ik mededogen ?
Voor wie wil ik me inzetten; voor wie toon ik belangstelling .
De derde kaars wordt gedoofd.
Muziek: J. S. Bach: deel uit de suite 2 voor luit, John Williams
Lezing uit de bijbel. Mattheus 27 vers 45 en 46:
Maar vanaf het zesde uur is duisternis gevallen over heel het land, tot aan het negende uur. Omstreeks het negende uur roept Jezus uit met grote stem en zegt hij: Eli, Eli, lema sabachtani? –dat is: mijn God , mijn God, waarom heb je mij verlaten?
Mijn God, mijn God, waarom heeft u mij verlaten?
God is liefde. En in die liefde kan ieder mens zichzelf vinden en de ander, kijkend naar het gelaat van de ander. Maar wat als alles binnen in mij en daarbuiten duister is? En sterker nog, je moedwillig door de ander verlaten bent. Het lijden van Jezus die onder de mensen wilde zijn wordt in deze woorden “Mijn God waarom heeft u mij verlaten” het meest krachtig uitgedrukt. Van God verlaten zijn betekent immers geen sprankje liefde meer ervaren. Geen vaste grond meer voelen onder je voeten. Onzekerheid is troef. In die leegte stel ik dan de vraag : waarom? Wat is de zin van mijn bestaan nog?
Waarom waarom waarom ?
Zoveel lijden, ellende , rampen, oorlogen...
Laat God dit lijden toe?
Bestaat God wel?
Heeft God ons verlaten?
Mensen die zich verlaten voelen; in de steek gelaten;
uitgebannen, gediscrimineerd
Wie staat je bij in diepe eenzaamheid of wanneer je je wanhopig voelt
door grote schulden, diep verdriet nadat je alles verloren hebt..
Niet zien hoe verder te gaan
Kunnen conflicten, ruzies, oorlogen, ooit beëindigd worden?
Is ons vertrouwen en hoop sterk genoeg in tijden van duisternis ?
De vierde kaars wordt gedoofd.
Muziek : Dmitri Shostakovich: Allegretto uit het concert voor cello en orkest in E mineur, The Philadelphia Orchestra
Lezing uit de bijbel Johannes 19 vers 28.
Hierna zegt Jezus wetend dat weldra alles is voleindigd: “ik heb dorst”! en zo wordt het Schriftwoord voleindigd: ‘ik heb dorst”. Er staat een kruik vol azijn; dan steken ze een spons vol van die azijn op een hysopstengel en brengen die naar zijn mond.
Ik heb dorst.
Jezus krijgt een spons met azijn toegestoken om zijn lippen te bevochtigen. Hij wordt nog niet uit zijn lijden verlost. Integendeel. Hij moet doorgaan tot het bittere einde. Geen capitulatie. Geen klacht. Hoe sterk moet je zijn om bij je zelf, bij het Goddelijke, terug te komen nadat je los van God was? Dorst hebben om te komen waar je wil zijn. Kracht putten uit de Bron, ook al is het vocht daaruit verzuurd.
Dorst als een intens verlangen naar goede verstandhoudingen
gerechtigheid en vrede,
waardig menselijk leven voor allen..
De spons zie ik als symbool van troost en steun
tijdens ernstige ziekte, depressie, eenzaamheid..
Waar put ik kracht uit ?
Hoe houd ik het vol ?
Hoe kunnen we elkaar steun bieden?
De vijfde kaars wordt gedoofd.
Muziek: Vivaldi: Largo, concert voor viool (gitaar) Franz Liszt Chamber Orchestra
Lezing uit de bijbel Johannes 19 vers 30.
Wanneer Jezus dan de azijn genomen heeft zegt hij: het is voleindigd!
Het is volbracht.
Jezus heeft stand gehouden. Als je aan het eind van een mensenleven dit kan zeggen dan kan je de eeuwigheid aanraken. Wat voel ik mij nietig als ik dit lijdensverhaal tot mij door laat dringen. Daarin wordt de kern van ons bestaan geraakt: de liefde heeft gezegevierd. De uittocht uit het oude bestaan kan nu beginnen.
Het is volbracht.
Ik heb volgehouden ten einde toe...
Wanneer kun je zeggen dat je leven voltooid is, tot vervulling gekomen ?
Wanneer zie ik mijn leven als ‘klaar’ en afgerond ?
Als ik helemaal uitgeleefd ben; als alles is weggevallen wat je leven waardevol maakt…
Als ik ondraaglijk te lijden heb…. wat is de zin daarvan?
Hoe kan ik het volhouden dat het nog menselijk en waardig is?
Kunnen we kiezen voor vrijwillige beëindiging in relatie met onze dierbaren…
Belangrijker nog is het om in het reine te komen met mijzelf en de mensen met wie ik te maken heb, met wie ik mijn leven deel.
De zesde kaars wordt gedoofd.
Muziek: J. S. Bach: Cello Suite no. 5, deel van het Sarabande, Yo Yo Ma.
Lezing uit de bijbel. Lucas 23 vers 46:
Zijn stem verheffend met grote stem zegt Jezus; Vader in jouw handen beveel ik mijn geest.
Vader, in uw handen leg ik mijn geest.
Loslaten en je overgeven vraagt zelfvertrouwen en vertrouwen in de ander Wij willen zo graag de controle over ons bestaan houden zolang we niet zeker van onze zaak zijn. Zolang we niet zeker weten dat het goed zal gaan zonder ons. Maar het leven gaat verder en na de duisternis komt er weer licht. Daarop mogen we vertrouwen als we loslaten.
Vader, in uw handen beveel ik mijn geest.
Is geloven en vertrouwen in God een kracht voor mij
om te kunnen loslaten, om te kunnen sterven ?
Niet de dood maar het sterven het loslaten is het moeilijkste.
Mensen die weten dat ze gaan sterven willen de tijd nog zo goed mogelijk invullen.
Door afscheid te nemen van hun dierbaren.
In dit leven kunnen we al sterven aan het ‘oude ‘
egoïsme, liefdeloosheid, gebrek aan ....en kan zich een nieuwe weg banen in onszelf en naar onze naasten.
De zevende kaars wordt gedoofd.
Afsluitende muziek: Arvo Pärt: Festina Lente The Hilliard Ensemble.
Bijbelteksten zijn gelezen uit de “Naardense bijbel”. |
