Welkom
Van harte welkom op deze paasviering op Witte zaterdag. De zeven kaarsen die gisterenavond werden gedoofd branden weer. Het licht is terug.
Het plaatje op de voorzijde van de liturgie laat de doortocht zien door de rode zee. De uittocht uit Egypte van het Joodse volk; weg uit de gevangenschap, uit de slavernij, onderdrukking. Het onmogelijke gebeurt: Het water van de Rode zee trekt zich terug om het volk een vrije aftocht te verzekeren. De tocht van 40 jaar door de woestijn begint. Op weg naar een nieuw land en bestaan.
Met het Paasfeest zoals wij dat vieren is er een parallel met het Joods Paasfeest waarbij deze uittocht wordt herdacht. Gisteren , op goede vrijdag, stond het lijden van Jezus en de mensheid centraal. Op weg naar morgen, Pasen, denken wij dat het niet bij het lijden van de mensheid blijft. Jezus heeft laten zien dat hij hier boven uit kan stijgen. Dat je daarvan bevrijd kan worden. Hij heeft daarmee een weg, een doortocht en een uittocht laten zien. Die kunnen we gaan naar de Eeuwige, naar Gods liefde, naar een nieuwe mens.
Daar gaan de teksten in deze viering over, daarom delen we brood en druivensap en noemen dat volgens een oude traditie een Agapè maaltijd, een maaltijd van de liefde. Daar zingen we over en om te beginnen met het lied Gegroet het lieve leven.
Het nieuwe leven
Wat is de nieuwe mens?
Hoe zou de nieuwe samenleving eruit kunnen zien ?
Pasen is het feest van de verrijzenis, de opstanding uit de dood. Jezus is opgestaan uit het graf : Hij leeft ! Wie in Christus gelooft leeft met hem voort...
Dit zijn geloofsuitspraken. Hoe het precies is, wat je je daarbij voor kan stellen; daar is weinig over te zeggen. Het is een vorm van nieuw leven ; leven dat doorgaat..
Laten we onze aandacht richten op het heden. Wat zouden we ons dan voor kunnen stellen? Wat is dat oude dat mag en gaat verdwijnen ? Wat is dan het nieuwe in mens en samenleving ?
Bij ‘nieuw’ zou je kunnen denken aan : voel je je gelukkig? kan ieder zich veilig voelen? is er een optimale levenskwaliteit te realiseren? ontstaat er een samenleving waar ieder tot zijn recht kan komen; waarin ieder ontvangt wat ie nodig heeft...
Er is vernieuwing te beschrijven wat betreft de technologische ontwikkelingen.
Er is een steeds verder gaande automatisering d.m.v. computer en robots.
Dit kan verlichting geven van zware en moeilijke werkzaamheden.
Een voorbeeld: de wasmachine, vergelijk het werk dat vroeger allemaal gedaan moest worden. We kunnen meer tijd en aandacht voor elkaar krijgen
en doen wat echt de moeite waard is dat ons leven glans geeft en zinvol maakt..
Dat is simpel gezegd. We zullen tot een goede combinatie moeten komen van werk, vrije tijdsbesteding en inkomen. Ieder krijgt voldoende inkomen en tijd om te doen wat je fijn en belangrijk vindt.
Mensen willen leven, langer leven, goed leven..
We kunnen een nieuwe knie krijgen, een heup, een hartklep, een nier, alle organen kunnen vervangen worden. De medische wetenschap ontwikkelt zich steeds verder in talloze mogelijkheden. We willen ziekten uitbannen, leeftijd verlengen, kwaliteit verhogen voor allen.
In de “app-maatschappij” kun je alle gewenste info krijgen over alle onderwerpen, snel, efficiënt en gemakkelijk. Tegelijk vragen we ons af of al die vernieuwing ons mens-zijn ten goede komt.
Vernieuwing op sociaal gebied:
Belangrijk is dat er een meer menslievende samenleving groeit.
Al te grote, logge, ondoorzichtige instanties moeten worden opgebroken
door werkzame initiatieven in eigen buurt waardoor mensen daadwerkelijk geholpen worden.
Een voorbeeld: In Oisterwijk is een coöperatieve vereniging opgericht van vrijwilligers en deskundigen uit eigen buurt die elkaar helpen met de zorg die ieder nodig heeft en het oplossen van problemen.
In Spanje ( Marinaleda) is een agrarische dorpscoöperatie waar het land aan de gehele gemeenschap toebehoort. Alles wordt gedeeld en ieder verricht een bijdrage aan het geheel. Niemand verdient meer dan 1200 euro en er zijn allerlei gratis diensten. Er zijn buurtteams die de aandacht die mensen nodig hebben concreet dichtbij brengen. Ze onderhouden een directe communicatie met de mensen in de buurt . Ze proberen overal oplossingen te creëren om het leven in allerlei situaties te vergemakkelijken.
Initiatieven van banken als Triodos en ASN die de financiële wereld gezond en menselijk willen maken.
Microkredieten die beginnende ondernemers een goede start geven en opleidingen financieren.
Vernieuwing in de mens zelf:
Als het namelijk niet in de mens zelf, in ons, gebeurt dan gebeurt er helemaal niets. Elke mens kan bijdragen aan verbetering van leven met elkaar door te groeien in bewustwording, zelfkennis, vorming tot sociale mensen die solidair zijn met elkaar en zich verantwoordelijk weten voor goede onderlinge verhoudingen.
Velen doen aan mindfulness, meditatie, bezinning, yoga: Wie ben ik, wat verlang ik te realiseren, en hoe ?
In de bijbel wordt gesproken over de mens als beeld van God; de nieuwe mens die er in wezen al is en steeds meer verwerkelijkt kan worden. Kwaliteiten van die mens zijn o.a. dat hij integer is, betrouwbaar, meelevend, hartelijk, verdraagzaam, geduldig, bereid tot verzoening....
De nieuwe mens in ons kenmerkt zich door een nieuwe wijze van denken en zien: Zie de mens ! Zien we elkaar als gelijkwaardige mensen die met elkaar een goede samenleving willen realiseren en in standhouden?
Niet gericht op de eerste plaats om zoveel mogelijk te hebben voor jezelf; niet gericht op macht om over anderen te heersen en te manipuleren voor eigen doeleinden. Maar een mens die groeit in een dienstbare houding in liefdevolle vriendelijkheid die ook rechtvaardig is in oordeelvrij waarnemen in aandachtige aanwezigheid.
In deze constante oefening worden we ook geconfronteerd met pijnlijke ervaringen en onze schaduwkanten. Willen we die zien en aanvaarden? Als dat goed gebeurt ontstaat er weer nieuwe energie. We komen dan steeds meer bij onze natuurlijke staat die in wezen goed is. Dat is het waar het vooral om gaat om als nieuwe mensen een gezonde samenleving te verwerkelijken.
Zingen: Blijf niet staan bij het verleden ...
Wat betekent Pasen nu nog?
Paasfeest Wat kan ik er mee? Wat kunnen wij er mee?
Het oude verhaal over Jezus lijden en opstanding is in onze samenleving op de achtergrond geraakt. Ja, we hebben wel het openlucht theaterspel The Passion, de tientallen opvoeringen van de Mathaüs Passion. Maar wat moeten we er verder mee? We wensen elkaar een goed voorjaar waarin de natuur weer losbarst met het nieuwe leven.
In onze kring zijn we gehecht aan de zeggingskracht van het Joods Paasverhaal over de uittocht uit Egypte. In beide verhalen zit de boodschap die gaat over “opstaan” en “verlossing”. Uittocht: weg uit de gevangenschap, uit de onderdrukking, weg van de slavernij. En na de uittocht gebeurt het onmogelijke. Het water van de Rode zee trekt zich terug om het Joodse volk een vrije aftocht te verzekeren. De tocht van 40 jaar door de woestijn begint.
Aan het verhaal over het opstaan en het lijden van Jezus, het vasthouden van hem aan zijn boodschap van liefde, door mij bewust in die volgorde geplaatst, is het verhaal van het lijden van ons mensen gekoppeld en de verlossing daaruit door de liefde.
Nog steeds willen we een uittocht uit een wereld waar mensen onderdrukt worden en potentaten de dienst uitmaken. Waar mensen proberen een barst
te slaan in onze samenleving door terrorisme en onschuldige burgers worden gedood.
Jezus joeg de gevestigde orde de stuipen op het lijf. Hij deed dat echter geweldloos. Hij gaf mensen een nieuw zicht op hun bestaan met zijn verhalen en met ongemakkelijke retorische vragen. Dat moet hij met de dood bekopen. Snel daarna werd zijn boodschap echter gekaapt door nieuwe machtshebbers in een kerk die de wereld naar het model van het Romeinse rijk verovert. En die nieuwe machtshebbers formuleerden leerstellingen over zijn dood en opstanding, zijn bloedvergieten in ruil voor onze vergeving, hemel en hel.
Zo willen wij Pasen niet vieren. In de basisgemeente proberen we het oorspronkelijk verhaal over het leven van Jezus elkaar te vertellen. De historische Jezus plaatsten we in een ander perspectief, de theologie van de bevrijding, van op weg zijn, in plaats van een theologie gebaseerd op schuld en boete.
In die benadering hielden we de traditionele hoogtijdagen van Kerstfeest, Pasen en Pinksteren in stand. Dat kon ook omdat ook in onze benadering op deze hoogtijdagen iets te melden is.
Maar wat is dat dan met dit Paasfeest vandaag? Wat kunnen wij er mee als we om ons heen kijken? Helpt het ons omgaan met het vluchtelingenprobleem? Helpt het ons de berichten over terrorisme te verwerken? Helpt het ons de vraag te beantwoorden hoe wij moeten stemmen over het associatieverdrag met Oekraïne? We zijn toch een gemeente waarin we de bijbel naast de krant leggen?
Natuurlijk kunnen we die grote problemen niet oplossen. Wat we wel kunnen proberen om in onze eigen kring wat moedig te zijn. Ons niet laten opjutten door angst. Hoe kunnen we initiatieven steunen die de door toenemende polarisatie ontstane barsten in onze samenleving tegengaan? Eergisteren was er een initiatief van Islamitische organisaties voor een bijeenkomst op de Dam in Amsterdam om te protesteren tegen het geweld. Kerken en het humanistisch verbond deden ook mee. Die initiatieven gericht op verbondenheid zijn hoopgevend. En hoe kunnen we organisaties en politici steunen die een menswaardige benadering van het vluchtelingenprobleem voorstaan? Hoe kunnen we zoals Jezus voorhield: “het zout der aarde” zijn?
Dat is Pasen. Dat is opstaan. Het heeft zin!
Bram van Moerland benadert het Paasfeest op een gnostische benadering die mij aanspreekt. Ik citeer:
“De opstanding, zoals in de nieuwtestamentische evangeliën verteld, is geen historische gebeurtenis. De opgestane is van niemand en daarom van iedereen. De opgestane woont in elk van ons. Maar de opgestane in onszelf kunnen we daar alleen vinden als we elke uiterlijke waarheid over Jezus loslaten, als we bereid zijn elk beeld, elk dogma, elk oordeel over hem steeds weer uit te bannen. Dan zal hij in onszelf ook steeds weer opstaan als de levende in ons.” Einde citaat.
Het betekent voor mij “Jezus niet proberen na te doen”, “zijn beeld niet toe te eigenen zodat ik daaraan moet voldoen. Niet : “ik doe omdat het zo moet” maar wel in mijzelf op zoek gaan wat bij mij hoort.
Zo kan het Paasfeest een uittocht uit het heden zijn en een doorgang naar het koninkrijk van God dat in ieder van ons woont. Heden zult gij met mij in het paradijs zijn betekent dan : Heb God in jezelf lief evenzoveel als de ander en samen zal je het koninkrijk Gods, het paradijs beërven.
Met dat hoopgevende perspectief kunnen we ook zingen:
“met een hart dat vermoedt, een verstand dat wikt en weegt;
God geve het of zeg niet God, zeg bron van vrijheid, genade!
Noem hem komende liefde, eerste en laatste alles in allen.
Zingen: ooit in schaduw van rozen
Collecte voor de vluchtelingen
Muziek: lied Nieuw Begin gezongen door Trijntje Oosterhuis en
Huub van der Lubbe.
Nieuw Begin
Leliën draagt de woestijn
Rozen dragen de rotsen
Lente staat op je drempel
Leven begint opnieuw
Bevende harten, vat moed,
Strek je, slapende handen.
Dove oren, ga open
Wankelmoedigen, hoort.
Hij slaat bronnen, ontbindt
Tongen, zangen, rivieren.
Water welt aan je voeten
En geen leeuw op je weg.
Kromme, jij wordt recht.
Woeste, jij wordt een akker.
Wat geen woorden vermogen,
Aarde vrede voor jou.
Oude mensen, vrees niet-
Jong mens, wat zal het worden?
Zomertuinen aan zee.
Liefde lichaam van zon.
Agapèmaaltijd
Zingen: De steppe zal bloeien
Ter afsluiting: Om liefde (tekst Huub Oosterhuis):
Om liefde gaan wij een leven
Zeilen wij over de zee
Vliegen we langs de hemel
Met licht en donker mee.
Vogeltje van de bergen,
Wat zwoeg je dapper voort?
Om wat ik uit de verte
Van liefde heb gehoord.
Om liefde gaan we een leven,
Graven diep in de nacht,
Kruipen onder de hemel-
Om liefde gaan we een leven
Om weten en stille kracht.
Mensje, één van de velen,
Waar snelt je voetstap heen?
Waar is te vinden dat éne,
Daar snellen mijn voeten heen.
Om liefde gaan we een leven,
Sterven wij dood na dood,
Wagen de verste wegen-
Om jou op hoop van zegen,
Mijn liefde mijn reisgenoot.
Dalen van zwarte aarde,
Bergen van hemelsblauw,
Om alles ga ik dit leven
Om alles of niets met jou.
|
