Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn

Compassie

6 september 2015

1. Welkom

2. Openingslied: Welkom voor jou

3. Mededelingen

4. Ervaren van compassie

Hoe is het voor mij
als jij je hart voor mij opent
mij in de ogen kijkt
en mij ziet zoals ik ben
met mijn talenten
maar ook mijn onvermogen
mijn wanhoop en verdriet?

Hoe is het voor mij
als ik voor jou er helemaal mag zijn zoals ik ben
en ik niet wordt beoordeeld of veroordeeld?

Hoe is het voor mij
als jij mij laat voelen
dat wij één zijn
uit hetzelfde hout gesneden
allemaal ons best doend
soms succes hebbend
soms jammerlijk falend?

Zoals sommigen zich altijd gedragen weten door God
zo weet ik mij op zo’n moment gedragen door jou
wordt God in jou tastbaar aanwezig

Gezegend ben jij!

5. Lied: Gezegend ben jij

6. Ervaren van compassie (vervolg)

Compassie is voor mij mededogen, mededogen met hart en ziel en dus onvoorwaardelijk, zoals je in feite alles wat je met passie of met hartstocht doet onvoorwaardelijk is.
Maar passie is ook lijden en compassie is dan mede-lijden. Niet in de zin van iemand zielig vinden, maar mede-lijden met het lijden van een ander zonder het zelf over te nemen, zonder het in te lijven.
Mede-lijden, ook met hart en ziel en onvoorwaardelijk.
Net zoals liefde pas echt liefde is als hij onvoorwaardelijk is geldt dat ook voor compassie.
Kris Gelaude brengt het in haar gedicht over liefhebben prachtig onder woorden,

Liefhebben
is beschutten
zonder vast te houden
ruimte scheppen
in tijd en eeuwigheid.

Het woord liefhebben zou je zo door het woord compassie kunnen vervangen.

En wat ik langzamerhand ook begrepen heb is dat compassie voor je eigen lijden ook helpt, zoals ook van jezelf houden helpt.
Het helpt om te beseffen dat lijden ook leven is en dat er altijd hoop is.
Een diepe hoop die bewerkstelligt dat ook in donkere nachten het verlangen naar licht gloort.
Dat is wat mededogen kan doen.
Het helpt ook om te beseffen dat in de gewone dingen het wonder van mijn dagen schuilt. Het leert me om alert te zijn en me vooral niet te haasten.

Ik heb 2 boekenleggers in mijn agenda. Ze hebben me veel steun gegeven de laatste tijd.

De eerste is van BoYin Ra:

Neem uw leven zoals het is!
Denk niet:
“Zo had het kunnen zijn”.
Vervloek niet een van al uw dagen!
Wat ge dragen moet, verdraag het!
Alles wat ooit kruist uw wegen,
zegen het, en ge wordt gezegend.

De andere legger heb ik gekregen van een gastenbroeder in een abdij.
Daar heeft hij op geschreven:

“Wat er ook gebeurt we zijn geborgen in Gods Hand”br>

Tot slot een gedicht van Catharina Visser:

Besef

niemand ontkomt eraan
jarenlang kunnen je dagen mild zijn
en leef je in de zachte bries
van kleine zorgen
en plotseling
stormen van pijn…
het leven is dansen
tussen licht en donker
tussen eb en vloed
daartussen ligt het besef
van het draaien der aarde

wie alleen maar langs kalme meren gaat
zal de vloed nooit ruiken
en het strand niet bewandelen
achter het terugwijkend getijde

maar zeg dat niet tegen
wie vecht in de branding
-gooi dan een lijn uit

7. Lied: Liefde, liefde

8. Compassie met anderen en met jezelf

In het Epistel staat bij de omschrijving van de septemberviering o.a.: Compassie:” Je richten op de verborgen bron in jezelf, waaruit levenswater vloeit”.

Met compassie of mededogen wordt geen medelijden bedoeld. Compassie vraagt moed en ruimhartigheid. Aan ruimhartigheid ontbreekt het vaak als we kijken naar instituten, zoals we kunnen lezen in de kranten, dat een transgender geen plaats kan vinden binnen de RK.kerk.

Rust en belangstelling hebben voor die ander is belangrijk. Als je niet in de gaten hebt, dat iemand het moeilijk heeft, kun je geen compassie voelen, geen warmte of zorgzaamheid. Compassie betekent ook dat je niet oordeelt. Zonder er bij stil te staan doe je dat ongemerkt wel.

Compassie voor jezelf betekent, dat je dingen doet, waar je jezelf goed bij voelt. Dat is lang niet even gemakkelijk en je maakt fouten of je loopt tegen je eigen grenzen aan. Zelf vind ik het altijd moeilijk om toe te geven, dat ik iets niet kan of wil. Ik voel me vaak onzeker, bijvoorbeeld zoals bij de voorbereiding van een viering. Als je de negatieve dingen accepteert, zonder jezelf te veroordelen als je daar compassie mee hebt, geeft dat ruimte. Pas als je de onvolmaaktheid van jezelf kunt accepteren, kun je dat ook van een ander.

Het is zeker belangrijk om stil te staan bij de dingen waar je wél goed in bent.

In een vrije vertaling van psalm 131 (schrijver onbekend) staat:

Mijn gedachten zijn niet hooghartig
jaloers van aard en kwellend voor mezelf.
Ik waak ervoor dat ze niet met me aan
de loop gaan en ik steeds
opnieuw afstem met de ander.

Mijn gevoelens mag en moet ik
serieus nemen.
Ik beschadig mezelf en anderen
er niet mee en mag ze zien als

de motor van mijn bestaan.
Mijn gedrag is niet groter dan
wat bij mij past en ik waak ervoor
dat ze eerlijk en oprecht zijn.

Ik mag zijn wie ik worden wil
met al mijn twijfels en verlangen
steeds in verbinding met anderen
en die Ander in mezelf.

9. Muziek (“Wisdom and Compassion”)

10. Compassie zelfs met je vijand?

Nog meer compassie, je vraagt je af hoeveel compassie een mens aan kan. Nu over compassie met je vijand, kan dat eigenlijk wel ??? En als het kan, is het een heftige vorm van compassie. Vijanden hebben is van alle tijden en dat zal ook altijd zo blijven. Soms waren het eerst je vrienden, soms waren het vreemden.

Heb uw vijand lief
Keer hem je wang toe
En ook je andere wang
Geef hem maar wat hij je wil afnemen.

Dat is een bekende tekst voor ons allemaal, maar die is alleen werkbaar voor gevorderden. Voor mij in elk geval in z’n algemeenheid veel te hoog gegrepen.

Ik zal dan ook niet proberen een recept te geven voor hoe het zou kunnen. Dat kan ik niet en wil ik ook niet. Liever wil ik een paar voorbeelden geven en het aan jullie laten of je daarvoor compassie op zou kunnen brengen of niet. Compassie wel of niet is denk ook geen zwart-wit keuze. Ik denk dat het heel persoonlijk is en dus voor iedereen weer anders ligt.

Compassie is overigens niet synoniem met vergeven. Mededogen of begrip tonen voor het handelen van je vijand hoeft niet gepaard te gaan met barmhartigheid of vergeven. Ook niet als die vijand spijt of berouw toont.

Vijanden dichtbij zijn bv je baas op het werk, een familielid, ex partner, iemand die eerder je beste vriend was.
Vijanden op afstand zijn bv leveranciers of organisaties die je erg onheus en zonder enig begrip behandelen.
Vijanden dichtbij of ver weg omdat zij de vrede in de buurt of in de wereld bedreigen.
Vijanden omdat zij met godsdienstige of ideologische principes mensen onderdrukken.

Concreter:
Een docente kan compassie hebben met een leerling die af en toe in de les in slaap valt omdat zij weet dat die leerling een krantenwijk heeft om ook over een zakcentje te kunnen beschikken.

Ik kan een beetje compassie hebben met een buitengewoon irritante baas terwijl wij elkaars vijanden blijven tot hij wint omdat ik ontslagen wordt.

Ik reis graag met de trein omdat ik het een sympathiek vervoermiddel vind. Ik erger me echter vaak aan de NS als exploitant van dat sympathieke systeem en kan geen enkele compassie opbrengen voor de rigide manier waarop die organisatie met haar klanten omgaat. En de conducteur moet dat maar zien op te vangen.

Ik kan compassie hebben met strijders van IS die vanuit een straatarme en uitzichtloze situatie het heel veel beter krijgen zowel hier op aarde middels soldij, aanzien, heldhaftig gedrag als straks in de hemel al helemaal. Voor hun leiders kan ik dat niet opbrengen.

Er is ook een gezegde: Dat gun je je ergste vijand niet
Daarin ontbreekt compassie wel helemaal.

Mededogen voor mensen die me na staan of die op enigerlei wijze hulpbehoevend zijn is meestal wel op te brengen. Als de ontreddering lang duurt, wordt het trouwens wel steeds moeilijker.
Voor mensen en organisaties die vijandelijke gevoelens oproepen of erger nog als er eigen ervaringen zijn, wordt het veel moeilijker.

Nogmaals ik heb geen recept, ik heb wel een aantal boeken gelezen die me helpen. De titels zetten we op de website bij deze viering.

11. Stilte

12. Collecte (doel is Stichting Vluchteling, giro 999)

Stichting Vluchteling zet zich wereldwijd in voor de hulp aan vluchtelingen en ontheemden. Bij acute nood zorgt zij voor directe hulp zoals onderdak, medische zorg, hulpgoederen, voedsel, schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen. In deze tijd actueler dan ooit, daarom van harte aanbevolen!

13. Lied: Groter dan ons hart

14. Compassie als levenshouding

We hebben het gehad over compassie met onszelf, compassie met anderen, zelfs met onze “vijand”.
En we zongen net: “Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren.”
In dat lied vroegen wij God om compassie met óns te hebben. Maar zijn WIJ niet Gods handen?
Komt compassie van God met ons niet neer op het hebben van compassie met elkaar?

Karen Armstrong, godsdienst-historica en schrijfster (en voormalig religieuze), constateert dat compassie ten grondslag ligt aan alle religieuze, ethische en spirituele tradities.
In al die tradities wordt een beroep op ons gedaan om alle andere mensen te behandelen zoals wij zélf behandeld willen worden.
Op grond daarvan heeft zij het initiatief genomen tot een Handvest voor Compassie.
Daarin roept zij de mensheid op om compassie als levenshouding aan te nemen.

Het handvest is een oproep om compassie te maken tot de kern van ons moreel handelen, niet alleen in ons dagelijks leven, maar ook op economisch en politiek niveau.
Het is van wezenlijk belang, aldus het handvest, dat wij compassie in onze gepolariseerde wereld maken tot een duidelijk, lichtende en dynamische kracht. Indien compassie is geworteld in principiële vastbeslotenheid om uit te stijgen boven egoïsme, kan zij politieke, dogmatische en religieuze grenzen slechten. Voortkomend uit onze wederzijdse afhankelijkheid van elkaar, speelt compassie een fundamentele rol binnen menselijke relaties en bij een volwaardig mensdom. Compassie voert naar verlichting en is onmisbaar voor het realiseren van een eerlijke economie en een harmonieuze wereldgemeenschap die in vrede leeft met elkaar.

15. Lied: Dat wij gezegend onze levensreis mogen vervolgen