Welkom
Mededelingen
Welkomstlied: Gegroet jij die hier komt om licht (Jan van Opbergen)
Dromen over vertrouwen
Het overkomt je wel vaker. Als je met een bepaald onderwerp bezig bent, zie je het opeens overal terug terwijl het je daarvoor helemaal niet zo was opgevallen. Zo is het ook met het thema vertrouwen. Maar er lijkt met dit thema toch wel meer aan de hand. Het lijkt wel of het de laatste tijd overal in de aandacht staat. Er verschijnen boeken over vertrouwen. Er is een uitzending van Tegenlicht op de TV getiteld `de staat van vertrouwen’. De Koninklijke Academie van Wetenschappen wijdt een bijeenkomst aan vertrouwen. Het regeerakkoord dat eindelijk is verschenen heet `vertrouwen in de toekomst’. En zo zijn er nog meer voorbeelden te noemen.
Vertrouwen is blijkbaar een hot topic. De vraag is natuurlijk hoe dat komt. Waarschijnlijk omdat velen het gevoel hebben dat er met dat vertrouwen iets mis is. Dat blijkt ook uit de reacties op het verhaal van Jan Terlouw over het touwtje uit de brievenbus. Het staat voor een gevoel dat we iets missen dat er vroeger wel was, maar dat geleidelijk is verdwenen zonder dat we het in de gaten hadden. Daarom dromen we nu over vertrouwen, zoals dat er vroeger wel was en nu niet meer. De vraag is echter hoe reëel dat is. Dingen van vroeger komen niet meer terug. En was het vroeger echt wel zoveel beter? We moeten daarom niet vervallen in misplaatste nostalgie. En zo slecht is het vandaag de dag ook nog niet gesteld met het vertrouwen in ons land.
Dromen over vertrouwen, zoals het in deze viering centraal staat, gaat echter verder dan het verlangen naar het vertrouwen van vroeger. In feite staat het ook voor het verlangen naar een rechtvaardige samenleving, een soort hemel op aarde, waar alle mensen in vrede kunnen samen leven en de leeuw en het lam samen weiden. Dat is een heel oude bijbelse droom die ook vandaag de dag nog steeds actueel is. Dankzij die droom worden we steeds weer aan herinnerd om in beweging te komen en te blijven streven naar een betere wereld vol van vertrouwen tussen alle mensen. Dat gaat heel wat verder dan het touwtje uit de brievenbus.
Of met de woorden van het mooie gedicht uit de eerste viering over dromen:
Dromen is niet wegvluchten
in een fantasiewereld
en je terugtrekken uit
het leven van alledag.
Dromen is niet je ogen sluiten
voor de harde werkelijkheid
voor de problemen op je weg
of de ellende in de wereld.
Dromen is je voorstellen
dat de wereld beter kan
dat er mogelijkheden zijn
die je normaal niet ziet.
Dromen is voelen
dat geluk toch nog bestaat,
is je koesteren in liefde
die in het echt even kwijt is.
Wie droomt, spint een draad
van houvast en hoop
om zich aan op te trekken
als het leven grauw is.
Wie droomt met open ogen
ontdekt een weg
naar een mooiere aarde
en een beter bestaan.
Lied: Dat ik aarde zou bewonen
Vertrouwen of niet
Een lied van vertrouwen uit 1969
Zoals de ouden zongen . . . .
Ab zei het al dat vertrouwen vaak te vinden is in de bijbel. Ik heb dat in mijn gereformeerde opvoeding ook meegekregen.
Bij ons thuis werd op zaterdagavond tijdens de maaltijd altijd dezelfde psalm gelezen, psalm 84.
Ik lees die psalm graag even voor:
.....
Want de Here is een zon en schild
De Here geeft genade en ere
Het goede onthoudt Hij niet aan hen
Die onberispelijk wandelen
Here der Heerscharen,
Welzalig de mens die op u vertrouwt
Daar moest ik meteen aan denken toen ik begon te zoeken naar wat we met het woord vertrouwen zouden kunnen.
En waarom kwam dat woord nu meteen boven?
Als mijn vader aan het eind van de psalm gekomen was, zaten wij allemaal (6 kinderen) in de starthouding, want als mijn vader dan zei: Welzalig de mens die... dan vielen wij om het hardst in ....op u vertrouwt!!!! En we hadden daar altijd veel plezier om dat we dat deden. Liefst zo jolig mogelijk.
Die psalm kende je uit je hoofd. Ik vond hem trouwens best mooi: “ zelfs vindt de mus een huis, o Heer....”
Het klonk mooi poëtisch. Maar of de tekst ooit tot mij doordrong- het was zo’n gewoonte-eigenlijk niet dus.
Nu ik er over nadenk, over dat woord vertrouwen, dan komt het besef bij me boven dat mijn ouders oprecht vertrouwden in die Here of in God. Zij hadden oprecht vertrouwen in Gods leiding in hun leven. De psalmen hadden hun voorkeur, ze hadden te maken met
eigen ervaringen, teleurstellingen, en pijn, maar ook met hun vreugde en dankbaarheid.
In de psalmen kom je de vragen en gebeden tegen van ieder mens toén en van ons nu.. Wij komen er allemaal in voor, dat wil zeggen: veel mensen kunnen zich erin herkennen.
Soms is een psalm een schreeuw om gehoord te worden en de psalmdichter vertrouwt erop dat hij antwoord krijgt, dat er iemand is tot wie hij zich richt.
Maar wie is die iemand die in de psalmen God wordt genoemd? Tot wie richten wij ( ook wij in onze liederen) ons, wie roepen wij aan in ellende, wie doet ons bidden en zingen?
En hebben wij dat vertrouwen ook nog?
Dat zal voor ieder van ons verschillend zijn.
Wij zingen wel: .......en kom ons bevrijden, maar .....
Misschien worden we geraakt door de schoonheid van een psalm, of een lied. Ieder heeft daar een persoonlijke beleving . Niet iedereen van ons heeft daarbij nog het geloof in de Eeuwige. En toch kunnen de psalmen door de religieuze taal een meerwaarde hebben. Ze kunnen je losmaken van de aarde, zegt dichter Anton Ent.
Hij heeft alle 150 psalmen herschreven met eigentijdse gedachten, met prachtige beelden voor het loslaten en weer reiken naar datgene wat vertrouwen gaf
Lied: Wij gaan de weg van oude woorden (Jan van Opbergen)
Kasgeld door Cynthia Mc Leod
Collecte
De collecte is bestemd voor Stichting Veste te ´s Hertogenbosch
Vertrouwen, steeds opnieuw
Vertrouwen moet steeds opnieuw gestalte krijgen
In de prachtige column van Cynthia McLeod over kasgeld staat ook het begrip vertrouwen centraal. Het systeem werkt alleen als de deelnemers elkaar en vooral de kasgeldhouder volledig kunnen vertrouwen. In de Surinaamse praktijk blijkt dat vrijwel altijd goed te gaan, misschien ook omdat het aantal deelnemers beperkt blijft en elkaar ook goed kennen. In Nederland kennen we de laatste jaren een verglijkbare variant, namelijk de broodfondsen van ZZP-ers, die bedoeld zijn als wederzijdse ondersteuning in geval van ziekte en tijdelijke arbeidsongeschiktheid. Voor de meeste ZZP-ers is een gewone ziekteverzekering en arbeidsongeschiktheidsverzekering onbetaalbaar, maar op deze manier is er toch enige financiële ondersteuning als het nodig is. Ook bij broodfondsen gaat het erom elkaar en degene die de administratie doet volledig te kunnen vertrouwen. Daarom gaat het ook hier meestal om lokale fondsen van mensen die elkaar kennen en met hooguit 50 leden. Kees P. is ook lid van zo’n fonds.
Op Wikipedia vinden we de volgende definities van vertrouwen:
- De bereidheid van een persoon of groep om afhankelijk te zijn van de daden van een andere persoon of groep.
- Geloven dat een ander eerlijk is of dat iets goed zal gaan.
- De verwachting dat degene die hij/zij vertrouwt zal handelen op een manier die hem/haar niet zal benadelen, ondanks het risico in een nadelige positie te belanden indien de ander dit vertrouwen schaadt.
Het gaat dus om afhankelijk durven te zijn - je kwetsbaar op te stellen - en om betrouwbaarheid.
Vertrouwen is ongelooflijk belangrijk, zowel op individueel en groepsniveau als op maatschappelijk niveau. Op individueel en groepsniveau speelt het in de onderlinge relaties tussen mensen, zoals binnen families, vriendenkringen, gemeenschappen en, bedrijven. In die situaties is het cruciaal dat je op elkaar kan vertrouwen en dat je kunt geloven dat de persoon die je vertrouwt zal doen wat je van hem of haar verwacht. Daarbij speelt zowel de instelling van de vertrouwer als de vertrouwde een rol. De ene mens is van nature meer tot vertrouwen of betrouwbaar gedrag geneigd dan de ander. De ervaringen die men in de loop van de tijd met vertrouwen opdoet spelen ook een belangrijke rol. Volgens psychoanalist Erik Erikson begint het opbouwen van vertrouwen al in de eerste twee jaar van een mensenleven. De mate waarin dit vertrouwen wordt bevestigd of geschaad kan op latere leeftijd van grote invloed zijn. Daarnaast spelen ook de mogelijkheden om ervaringen in het leven al dan niet goed te kunnen verwerken een belangrijke rol bij het versterken of verzwakken van vertrouwen.
Vertrouwen is tevens het cement van een samenleving. Het vormt de basis van alle sociale relaties en instituties en kan daarom onmogelijk worden gemist. In dit verband wordt ook wel gesproken over het sociaal kapitaal van een samenleving. Sommige samenlevingen beschikken over veel sociaal kapitaal - of onderling vertrouwen - en andere over veel minder. De interesse in vertrouwen en sociaal kapitaal is sinds de jaren ‘80 van de 20e eeuw sterk gegroeid. Daarbij spelen ook economische overwegingen een belangrijke rol: vertrouwen vormt immers de basis voor vrijwel alle zakelijke transacties en het ontbreken daarvan is erg duur vanwege extra kosten die nodig zijn voor controle. Vertrouwen minimaliseert kosten. Vertrouwen in de samenleving ontstaat echter niet vanzelf. Daarvoor is een gemeenschappelijk kader nodig. Zoals een sociale rechtsstaat en heldere waarden en normen. Individueel vertrouwen en vertrouwen in de samenleving hangen sterk met elkaar samen. Het één beïnvloedt het ander.
In het verleden vormde godsdienst/geloof een alomvattend systeem voor vertrouwen in elkaar en in de samenleving. In onze seculiere en post-moderne maatschappij is die rol vrijwel weggevallen en moeten mensen het zelf doen. Daarvoor gaan ze op zoek naar andere bronnen van vertrouwen. Sommigen zoeken het daarbij vooral in vertrouwen in zichzelf: zelf-vertrouwen. Anderen in vertrouwen in de wetenschap, de economie en de techniek of de politiek. En weer anderen wenden zich tot spirituele zaken. Op zichzelf is het niet erg dat mensen hun bronnen van vertrouwen in verschillende richtingen zoeken, mits die richtingen elkaar niet teveel tegenwerken en er een voldoende gemeenschappelijke basis blijft. Een te grote mate van individueel zelfvertrouwen kan ertoe leiden dat het vertrouwen in bijvoorbeeld de overheid en de rechtsstaat wordt ondermijnd.
Vertrouwen is niet statisch – het moet iedere keer opnieuw gestalte krijgen. En als het geschaad wordt kan het snel verdwijnen. Het gezegde luidt niet voor niets: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. We moeten er dus voorzichtig mee zijn. In de huidige geïndividualiseerde samenleving functioneert het op een andere manier dan in de jaren `50 en `60. Maar het is er zeker nog wel. Samen met de Scandinavische landen scoort Nederland nog steeds hoog op het lijstje van vertrouwenssamenlevingen. We moeten elkaar wat dat betreft geen doembeelden aanpraten. Maar zelfs internationaal gaan ook veel dingen goed. Je zou het misschien niet denken, maar we leven al decennia met veel minder oorlog en honger dan vroeger. En kijk eens hoe we met elkaar in het verkeer opereren. En hoe op een volle camping mensen van allerlei nationaliteit vreedzaam en vriendelijk omgaan en iedereen z’n spullen kan laten liggen zonder dat anderen eraan komen. Iedere keer verbaas ik me daar weer over. Een sterk staaltje van onderling vertrouwen in deze individualistische tijd. Misschien ook een extra reden waarom veel mensen graag kamperen. Je bent even in een andere wereld. Je zou willen dat het altijd zo was.
We moeten ons daarom aan zulke voorbeelden, en ook die van het kasgeld en broodfondsen blijven optrekken en zelf ook onze bijdrage blijven leveren aan het versterken van vertrouwen. Zoals in het gedicht van het begin werd gezegd, moeten we onze ogen niet sluiten voor de harde werkelijkheid. Maar we moeten ook bereid zijn de mogelijkheden zien die je soms geneigd bent niet te zien. We moeten steeds weer opnieuw beginnen met het opbouwen van vertrouwen, zodat uiteindelijk onze droom van een betere wereld toch gerealiseerd kan worden.
Lied: Wij trekken steeds verder
Gedicht
Licht voor ons uit
En Woord dat ons goed doet
Steek ons aan en maak ons bevlogen
Licht voor ons uit
En Woord dat ons goed doet
Zegenlied: Dat je de weg mag gaan die je goed doet (t.Goovaart m.den Arend koorbew. Wim Brinkman)
|
