Viering 24 december 2024, Kerst
Zeg me de naam van je hoop
Welkom
Beste mensen, van harte welkom in deze kerstviering. Fijn, dat je gekomen bent om te zingen, te luisteren, om te inspireren en je te laten inspireren. In de wereld om ons heen is het donker, in dit uur proberen wij hoop op het spoor te komen, de hoop namen te geven en de hoop levend te houden, in gesproken teksten en in muziek.
Er is nu tijd voor mededelingen.
De vieringen ziet er zo uit. Na de inleiding gaat het over de wereld waarin wij leven.
Daarna lezen we teksten over de wereld waarop wij hopen.
In het derde deel zoeken we naar antwoorden op de vraag die de titel van deze viering is ‘Zeg me de naam van jouw hoop’.
In het vierde deel gaat het over hoe wij in onszelf de hoop levend kunnen houden.
Wij zingen nu ‘Laat onze woorden stijgen’ en geven daarbij een kaars aan elkaar door, als een teken van een gezamenlijk gedragen hoop.
Zingen: Laat onze woorden stijgen
Inleiding op de viering en gedicht
Als je in het heelal
de echo van de oerknal nog kunt horen
als er tientallen melkwegstelsel zijn
en één daarvan is de onze
als sterren die wij zien
misschien al niet meer bestaan…
Dan blijft overeind
dat ook in deze nacht van duister en licht
de aarde ons thuis is
en dat we het hier, op deze draaiende bol
samen moeten zien te redden.
Tussen liefde en vriendschap
schoonheid en troost
hoop en genade
is er de duisternis
van oorlog, rouw, onrecht, verdriet, klimaatcrisis.
Boven de wateren van het begin
was er duisternis, geen uitzicht,
geen weg om te gaan, geen droom om te dromen
totdat het eerste woord klonk: licht!
En het werd licht, tot op vandaag
Uitzicht. Een weg om te gaan. Een droom om te dromen.
Al was het duister nooit weg, nooit ver weg
en leven wij tussen het licht van de hoop
en het duister van vrees
we kunnen onze ogen sluiten voor de realiteit van onze wereld
we kunnen ons niet doof houden voor wie roept om recht
we kunnen niet blind blijven voor ontrechte mensen in nood.
Het is de wereld waarin wij leven,
ook in deze nacht van het licht.
De weg van de hoop
Diep in onszelf dragen we hoop:
als dat niet het geval is,
is er geen hoop.
Hoop is de kwaliteit van de ziel
en hangt niet af
van wat er in de wereld gebeurt.
Hoop is niet (te) voorspellen
of vooruit (te) zien.
Het is een gerichtheid van de geest,
een gerichtheid van het hart,
voorbij de horizon verankerd.
Hoop in deze diepe krachtige betekenis
is niet het zelfde als vreugde
omdat alles goed gaat
of bereidheid je in te zetten
voor wat succes heeft.
Hoop is ergens voor werken
omdat het goed is,
niet omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet hetzelfde als optimisme
evenmin de overtuiging
dat iets goed zal aflopen.
Wel de zekerheid dat iets zinvol is
afgezien van de afloop,
het resultaat.
Zingen: Lied van het land
De wereld waarin wij leven
A B C
Hij kon al bijna de letters schrijven
alle letters die bestonden,
dat zijn er best veel.
Zeggen en schrijven. Schrijven was moeilijker.
Lezen, hij wilde heel graag lezen, leren lezen
Zoals zijn vader en zijn moeder
Zijn vader die heel goed lezen kon, als de beste
De krant, elke dag een andere
Met zijn armen wijd open
en als hij zich klein maakte,
kon hij er onder door kruipen
en zo laag mogelijk op zijn schoot zitten
of hangen.
Maar op een dag niet meer.
Zijn vader was weg,
vechten tegen de russen.
Hij wist niet precies wat russen waren.
‘Doe maar goed je best’, zei zijn moeder
‘dan kun je lezen als papa weer thuis komt.’
Als hij thuiskomt.
Het was te moeilijk om te lezen zonder vader.
Hij moest steeds denken aan andere dingen.
Aan een hond. Of aan de beek achter hun huis.
En aan zijn vader.
De school was nu in de metro
waar je de knallen van de bommen wel kon horen
maar ze konden je niets doen.
zei zijn moeder.
Op een dag was thuis niet meer
met zijn moeder, zijn zusje en zijn broertje moest hij in een bus
Uren rijden. Naar een ander huis. Naar een andere school.
Soms. Als er geen juf was, was er die dag geen school.
En geen lezen.
Gelukkig hoorde je hier de knallen van de bommen niet.
Maar hoe moest dat nu, zonder school
en als er geen lezen was.
Dan kon hij zeker nog niet lezen
als zijn vader thuiskwam.
Dan maar alleen.
Letters leren. Woordjes maken.
Zijn moeder hielp hem met woordjes maken
het woordje dat ze zelf vaak zei.
Mir. M. I. R. Vrede
Dat er geen knallen van bommen meer zijn
Dat ze weer terug kunnen naar huis, naar school
Dat dan zijn vader er weer is
Op zijn stoel met de grote krant in zijn handen
En dat hij daar onderdoor kruipt
En zo laag als hij maar kan op zijn schoot zit
Of hangt
Als hij daar niet te groot voor is.
Misschien kan hij dan ook de krant lezen.
Hij hoopt van niet.
Want dan duurt het nog heel lang voordat het mir wordt.
Muzikaal intermezzo op CD
Tellen tot tien is zo moeilijk niet.
Steeds eentje erbij.
Wahid. Ithnaan. Thalaatha. Arba’a. Khamsa.
Sitta. Sab’a. Thamaaniya. Tes’ood. ‘Ashra.
Ze leerde het met steentjes.
Nog voordat ze naar school ging.
En op school pas echt.
Eentje erbij, eentje er af.
Tien, negen, acht, zeven, zes
Zes keer gevlucht. Sitta.
Voor soldaten en bommen
die huizen veranderen in puinhopen
Eerst haar eigen school en de straat waarin ze woonde
Haar school.
Gevlucht. Met wat ze konden dragen. En wat op de auto kon.
Khamsa. Vijf.
Moeder, Vader. Grote broer. Oma. En zij.
Steeds weer tellen, eentje erbij
Dat ze nog samen waren
Dat niemand onder het puin lag
Zolang ze samen waren zou het lukken
Zouden ze ooit weer naar huis kunnen
Dit overleven.
Arba’a. Vier.
Vier nachten in het ziekenhuis.
Geschuild in de schaduw van het ziekenhuis.
Dan steeds meer bommen.
Steentjes die dwars door haar hemd heen gaan.
Pijn doen.
Naar een andere ziekenhuis
Iemand haalt de steentjes er uit
Dat deed pijn.
Thalaatha. Drie.
Drie dromen over hoe het was voordat het allemaal begon
Hun eigen huis. Naar school. Genoeg te eten.
Geen bommen. Spelen als school klaar was.
Ithnaan. Twee.
Wij, zij.
Wij die er toch ook niets aan kunnen doen.
Zij die maar doorgaan
Wij die nergens veilig zijn.
Zij die ons opjagen.
En dat het altijd wij en zij was
En dat dat altijd zo zou blijven.
Wahid. Eén.
Eén woord: salam.
Dat het ophoudt
Dat ze weer naar huis kunnen.
Dat zij weer naar school kan
om verder te tellen
om leuker te tellen.
Al is het duister nooit weg, nooit ver weg
en leven wij tussen het licht van de hoop
en het duister van vrees
we kunnen onze ogen er niet voor sluiten
ons niet doof houden voor wie roept om recht.
Het is de wereld waarin wij leven,
juist in deze nacht van het licht.
Zingen: Magnificat
De wereld waarop wij hopen
In oude verhalen, in dromen, in visioenen en in vergezichten
verschijnt de wereld waarop wij op hopen
Tastende antwoorden op de harde werkelijkheid
Waarin te vuur en te zwaard te vaak het recht van de sterkste zegeviert
In oude verhalen, in dromen, in visioenen en vergezichten
zijn er profeten, dichters, vertellers, zieners, dromers met vrede op hun netvlies
en gerechtigheid in hun hart, die de wereld waarop wij hopen
voor ons schetsen
Muzikaal accent
Maria schetst het ons. Als de engel Gabriel de boodschap aan Maria brengt, dat zij de redder van de wereld zal voortbrengen, zingt zij haar lied van hoop en bevrijding.
Groot maakt mijn ziel de Eeuwige
en mijn geest heeft zich verheugd om God mijn Redder.
Want Zij aanschouwde de nederigheid van zijn dienares:
en heilig is Haar naam.
Zij heeft kracht getoond in Haar arm,
Hij stootte machtigen van hun zetel,
en nederigen heeft Hij verheven.
Hongerigen heeft Hij met gaven vervuld,
en rijken heeft Hij leeg weggezonden.
En de Quote 500 zal niet meer zijn.
Muzikaal accent
Jesaja schetst het ons
Als hij ervaart dat de God waarop hij hoopt
Trouw zal zijn en alles ten goede zal keren
Er zal een einde komen aan oorlog
Volken zullen hun zwaarden tot ploegijzers smeden
Geen volk zal tegen een ander volk het zwaard opheffen
En zij zullen de oorlog niet meer leren
Het staal, gesmeed tot zwaard
Om naasten mee te doden
Wordt een ploeg die de aarde klaar maakt
Waarin het zaad wordt gezaaid
Dat wordt tot voedsel van mensen.
En zij zullen de honger niet meer kennen
Muzikaal accent
Johannes schetst het ons, als hij op het eiland Padmos droomt van een nieuwe wereld. Hij ziet het voor zich.
Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde
De onze, en dan anders
De Eeuwige slaat Haar tenten op onder ons
Zo woont ze bij ons
Wist ze de tranen van wie verdrietig zijn
Rouw, jammerklacht, moeite? Verdwenen,
Een nieuwe stad daalt uit de hemel neer
Jeruzalem, stad van vrede
niet langer betwist en verdeeld en bevochten
De stad zal haar poorten nooit meer sluiten
De stad is eindeloos gastvrij
Er kan altijd wel iemand bij
In deze stad slaapt nooit
een man, een vrouw, een kind nog buiten.
Muzikaal accent
Presidentsvrouw Eleanor Roosevelt schetst het ons.
Als zij werkt aan wat later de Universele Verklaring
van de Rechten van de Mens zal worden,
die garanderen dat mensen
in vrede en vrijheid kunnen leven
in een geest van zuster- en broederschap
Gevrijwaard van Honger, armoede,
marteling, discriminatie.
Zo’n wereld waarin kinderen mogen spelen
leren, dansen, in vrijheid
en worden wie ze bestemd zijn te worden:
vrije mensen.
Zoveel verhalen over de wereld waarop wij hopen
Onze wereld, en dan anders
onze wereld, omgekeerd
dat wij opengaan voor de mogelijkheid
dat het toch kan.
Zingen: Laat onze woorden stijgen
Zeg me de naam van je hoop
Steeds weer, onvermoeibaar of vermoeid
gaan we op zoek naar hoop in een wereld
die soms hopeloos lijkt.
Steeds weer vinden we tekens van hoop
Die op onze weg komen
Wat is de naam van jouw hoop?
Zeg mij de naam van je hoop.
Is het, in de lente, de levenskracht van de natuur
Die knoppen aan de bomen doet groeien en ontluiken
Bladeren groter en groener laat worden
Tot in de zomer het bos bruist en ruist van leven
Is het dat kind dat speelt tussen de tenten
Van een vluchtelingenkamp
Dat te midden van zoveel oorlog
Bruggen bouwt van takjes
Dorpjes van stenen
Auto’tjes van blikjes en bekers
Muzikaal accent
Is het die moedige vrouw in Iran
In de gevangenis omdat ze niet gekleed was
Volgens de regels van de islamitische dicatatuur
Die zelfs achter tralies haar stem verheft
Protesteert, brieven en boeken schrijft
Om ooit het tij te keren
Zijn het de twee gemeenteraadsleden in Amsterdam
Een moslim en een Jood
Die midden in het conflict samen de scholen langsgaan
En zo een voorbeeld zijn dat tegenstellingen
Ook vreedzaam vruchtbaar kunnen worden gemaakt
Zijn het Chaja Polak, Ramsey Nasr, Natasha van Weezel
Dappere schrijvers, die het radicale midden zoeken
Tussen pro-Israël en pro-Palestijns
En stem geven aan alle mensen van goede wil
Muzikaal accent
Zijn het de duizenden mensenrechtenactivisten wereldwijd
Die protesteren, brieven schrijven,
Collecteren, demonstreren, procederen
Voorlichting geven op scholen
En aanhoudend pleiten voor de vrijlating van gewetensgevangenen
Zijn het de jongeren in de voorhoede van de klimaatbeweging
Die zien dat de generatie voor hen het laten afweten
En actie voeren voor een duurzame wereld
Die snelwegen blokkeren
Banken bezetten
Multinationals aanklagen, bomen planten, dieren redden
Is het dat kind, dat wordt geboren in de donkere nacht, in niet meer dan een stal? Een kind van een ongehuwde moeder en een timmerman. Een kind dat zodra het geboren wordt, bedreigd wordt met de dood en moet vluchten. Een kind dat staat voor het goddelijke dat niet veraf blijft, maar deel wordt van onze wereld.
Is dat kind misschien de naam van je hoop?
Is het elk nieuw geboren kind
Dat met wakkere, heldere ogen de wereld beziet
Open voor liefde en alle mogelijkheden die het leven biedt
Dat geschapen is naar beeld en gelijkenis van God
En alles in zich heeft het goede te doen
Muzikaal accent
Zijn het religieuzen, mannen, vrouwen,
Die elke dag in de stilte van hun kapel
En gedragen door hun gemeenschap
bidden voor vrede en recht
Die het vuur brandend houden in de donkere nacht
Is het de Eeuwige, die niet loslaat wat hij met de schepping begon
Is het God, die steeds weer een nieuw begin met ons maakt
Is het Allah, die oproept te streven naar innerlijke vrede en vrede met mensen, dieren en de natuur
Is het Boeddha, die ons diep in onszelf vrede laat zoeken voor mensen en de wereld
Is het een traditie van humanisme, die ons voluit mens wil laten worden
Is het, diep in jou, een vonk, een brandend vuur, een diep verlangen
Naar vrede, recht, menselijkheid
Een geloof dat wij bestemd zijn om er voor elkaar en de wereld te zijn
Zingen: Zeg me de naam van je hoop
Hou de hoop levend
Op het prikbord in de keuken van Ab en Miep aan de Loseweg hing, naast een foto van Miep, een klein, groen kaartje met een tekst. Op een van de dagen dat ik bij Ab was, viel mijn oog er op. Waarschijnlijk is dit kaartje meegenomen uit een van onze vieringen. Dit is de tekst:
In naam van hen, die vóór ons waren
en omwille van hen die na ons komen
Blijf die grote woorden dromen –
laat de hoop niet varen
Ik werd er door ontroerd. In herinnering aan Miep en met Ab kwetsbaar in zijn laatste dagen, kwam deze uitnodiging bij me binnen. Juist toen ik voluit bezig was met het voorbereiden van deze viering.
Zo klein kan het letterlijk wezen. Ergens in je dagelijks bestaan, in de keuken, naast je bed, op het toilet, herinnerd worden aan de hoop die in je leeft. Waardoor die hoop opnieuw wordt wakker geroepen en jou er misschien aan herinnert om anders naar de werkelijkheid te kijken. Er de ogen niet voor te sluiten, en tegelijk te zien hoeveel liefde, compassie, medemenselijkheid, goede wil, zuster- en broederschap, bevrijding, vriendschap, gemeenschap, verbinding er ook zijn in de wereld om ons heen. En daardoor bemoedigd te worden.
Daarom heb ik het briefje zo goed mogelijk nagemaakt. Op hetzelfde formaat, in dezelfde kleur, met hetzelfde lettertype, met een gaatje er in, en een hoekje er af. Ik deel het uit, neem het mee en doe ermee wat je wilt.
Zingen: Houd mij in leven
Collecte
De collecte is bestemd voor Tent of Nations in Bethlehem. Dit is een educatieve boerderij van de Palestijns-christelijke familie Nassar. Het is een teken van hoop in een door geweld geteisterde regio. Ondanks de moeilijke omstandigheden en de voortdurende dreiging van landonteigening, zet de familie Nassar zich op geweldloze en zeer creatieve manier in onder het motto ‘Wij weigeren vijanden te zijn’. Regelmatig reizen vrijwilligers naar Bethlehem om als levend schild te dienen tegen aanvallen door bewoners van Israëlische nederzettingen, maar ook door Palestijnen uit naburige dorpen. Vrienden Tent of Nations Nederland ondersteunt de boerderij.
Tekst over het slotlied
Uit het verleden komt een tekst tot ons, die in mensen de hoop levend hield onder de zware omstandigheden waarin zij leefden. Als slaven op de plantages in Amerika, weggevoerd van waar ze woonden, onderdrukt, mishandeld en uitgebuit. En desondanks zingen zij van een andere toekomst en zo houden ze het vol. Brave christelijke liedjes worden subversieve liedjes van verzet en hoop.
In dit lied: de toekomst zal zonder wapengekletter zijn, laten we onze zwaarden en schilden neerleggen bij de rivier, down by the riverside. Zwaarden zijn namelijk niet meer nodig: het is niet meer nodig anderen te verwonden of te doden, de ander is niet langer jouw vijand. Je hoeft niet langer gewapend te zijn, je komt zoals je bent. Met al je kracht en kwetsbaarheid, met je dromen en je angsten. En je ontdekt: de ander is iemand zoals jij en ik, met hoop in haar hart, met liefde om te geven. Schilden zijn niet meer nodig, er is namelijk niemand meer die jou en jouw mensen naar het leven staat.
Wat er voor nodig is: leg voordat je de ander ontmoet, voordat je de rivier oversteekt, je wapens af, leg je schild en je zwaard terzijde, verander je wantrouwende ogen in een open blik, een gebalde vuist in een uitgestoken hand, je naar binnen gekeerde ziel in een hart dat open staat naar de ander.
Zingen: Down by the riverside / Aint gonna study war no more
Gonna lay down my sword and shield
Gonna walk down that road of peace
Gonna lay down my heavy load
Gonna shake hands with every man
Gonna sit down to eat and drink
Gonna lay down my sword and shield
De zegen mee
In naam van hen, die vóór ons waren
en omwille van hen die na ons komen
Blijf die grote woorden dromen –
laat de hoop niet varen
Colofon
De collecte voor Tent of Nations
Bankrekening NL17 TRIO 0379 2541 15 t.n.v. Stichting OBA