Thema: Blijven trappelen

Muziek intro “Waar we ook heen gaan”

Ritueel

We beginnen waar we waren gebleven: het uitdragen van het licht uit de Doopsgezinde kerk, nu het indragen van het licht, kaars, hedera..
Het licht wordt binnen gedragen.

Welkom

Welkom allemaal in deze viering.
Zondag 29 juni namen we na 15 jaar afscheid van de Doopgezinde Kerk aan de Paslaan met het lied “Waar we ook heen gaan” en werd het licht naar buiten gedragen.
Nu staat de deur van de Regentessekerk voor ons open en is het licht, deze ruimte ingedragen met het lied “Waar we ook heen gaan”.
Door de Groene Hoed bijeenkomsten kennen we elkaar en we zijn blij, dat wij hier iedere maand onze vieringen kunnen houden.
We wensen dat dit een plaats zal zijn voor alles, wat we samen delen.
Waar we naar verlangen, waar we over zingen en waar we op hopen.

Zingen: Waar we ook heen gaan

Mededelingen

Vandaag is het vredeszondag met als thema voor de komende week: “niets doen is geen optie”. Laten we actief bijdragen aan vrede door verbinding te zoeken, bruggen te bouwen en mensen te erkennen. Vandaar ons thema: Vrede “blijf trappelen”

Bij het aansteken van de kaars

“Zuivere vlam, verdrijf met je licht
de angsten van ons hart “

Zingen: Ik wens jou vrede gegroet ben jij

De kikkers

Trappelende vrede is ons thema vandaag, als inleiding een kort verhaaltje:

Twee kikkers sprongen op een dag per ongeluk in een diepe emmer met melk
ze probeerden eruit te komen, maar de wanden waren glad en hoog.

De eerste kikker spartelde een tijdje, maar werd moe…. hij zei: “dit heeft geen zin, we komen er toch nooit uit”
Hij wilde opgeven en zonk langzaam naar beneden..

De tweede kikker zei: “Kom op we gaan niet zomaar opgeven, misschien lukt het, als we blijven proberen”.
Hij bleef trappelen en spartelen, de tweede kikker ging toch maar meedoen.. urenlang.

Door al dat bewegen werd de melk langzaam dikker en veranderde in boter.
Daarop konden de kikkers zich afzetten, omhoog springen en wisten zo uit de emmer te ontsnappen…

Ik ben moeder en grootmoeder.. en kijk met een groeiend gevoel van onmacht wat er gebeurt in Gaza maar ook in Sudan om maar wat te noemen… Twee plekken op de wereld waar mensen in doodsangst leven, kinderen sterven, families uiteen worden gerukt, geschiedenis wordt weggevaagd, een volk wordt uitgemoord… Gaza vult het nieuws, Sudan krijgt nauwelijks nog aandacht, toch is ook daar het leed onvoorstelbaar groot. Het menselijke is compleet op de achtergrond geraakt. Er is een systeem ontstaan waarin wereldleiders kijken, rekenen en zwijgen terwijl de bevolking omkomt. Waar macht en economische belangen zwaarder wegen dan mededogen en rechtvaardigheid.

En terwijl ik m’n kleinkind knuffel denk ik aan grootouders die dat nooit meer kunnen… of tijdens een boodschap doen denk ik aan ouders, die de hele dag bezig zijn om iets te eten te vergaren met gevaar voor eigen leven, laat staan een veilige plek. Ik loop mee met een demonstratie, sta stil op straat met een bord, een stem, een traan… Samen met veel anderen die weigeren dat te normaliseren. Vaak…. soms voelt het als druppels op een gloeiende plaat, te weinig, te laat.
Toch geef ik het niet op, want als we dit systeem zichtbaar maken, onze stem, verontwaardiging laten horen, geloof ik nog steeds dat het aangepakt kan worden. Niet alleen door politici of media maar door ons allemaal, grootouders, vrienden, buren, jongeren, familieleden.. We kunnen onze verontwaardiging omzetten in betrokkenheid, onze angst in verbinding, ons ongeloof in verantwoordelijkheid. Ik geloof echt dat als genoeg mensen wél blijven voelen en kijken en meeleven we het verschil nog steeds kunnen maken. Voor onze kinderen, voor elkaars kinderen, want wat is er menselijker dan dat..!?

En nu de kikkers er nog bij….

Blijf trappelen, zei de kikker, ook al voelt het water diep
elke slag met je poten maakt de melk dikker, totdat er boter ontstaat
volhouden is niet blind stug zijn, maar geloven dat elke beweging telt
vrede begint in dat kleine, koppige blijven bewegen
het weigeren om te zinken, het vertrouwen dat licht doorbreekt
de boter die ontstaat maakt vaste grond bij iedere beweging… niet opgeven ook al is het zwaar.
Blijven trappelen dat is geloven dat elke stap telt, dat geen beweging verloren gaat.

Zingen: En weer geen herberg voor de vrede

Wat bezielt je?!

Tja, die vraag heb ik mezelf vaak gesteld de afgelopen tijd. Wat bezielde me om ja te zeggen op de vraag of ik deze viering mee wilde voorbereiden.. Want, wat valt er deze dagen nog te zeggen over oorlog en vrede? Waar feiten en meningen zo door elkaar lopen dat je soms niet meer weet wat waarheid is..?

We proberen hier in de basisgemeente de bijbel naast de krant te leggen. Maar ook de bijbel lijkt een aaneenschakeling van verhalen over geweld, vanaf het begin. Twee broers, de een doodt de ander. O ja, het verhaal uit de krant is moeiteloos naast dat van de bijbel te leggen. Maar ik sla het nieuws soms liefst even over, en van de bijbel, zeker als die geclaimd wordt door bepaalde zich joods-christelijk noemende partijen, krijg ik spontaan de kriebels. Sommige teksten krijg ik niet meer uit mijn strot. Alleen al als het gaat om aanspraken op land.. Nee, dat hoef ik allemaal niet te lezen.

Maar ja, het is Vredesweek. In de jaren ‘80 was dat voor ons een heel drukke week. Jarenlang zijn we er intensief mee bezig geweest. Totdat de kruisraketten geen kwaad meer konden. Maar nu is het 2025, en de bedreigingen komen van alle kanten, en ons thema is ‘blijven trappelen’. En iemand zei tegen me: kom op, we doen het samen..!
Maar wat moeten we zeggen? Wat bezielt ons dan, ten diepste? Waarom zouden we doorgaan? Misschien omdat we geloven dat vrede niet passief is, maar actie van ons vraagt. Dat we alles doen om te voorkomen dat geweld normaal wordt. Omdat in ons mensbeeld veiligheid voortkomt uit gerechtigheid, uit dialoog, uit vertrouwen.

En hoe komen we aan dat mensbeeld? Tja, daar heeft dat boek alles mee te maken. Psalmen, profeten, de roep om gerechtigheid, om barmhartigheid. Dat spreekt van een visioen waarin zwaarden worden omgesmeed tot ploegscharen. Een godsbeeld waarin God huilt om het lijden van zijn volk EN om het lijden van alle andere volken. Ook in het Nieuwe Testament zijn er genoeg teksten over vrede, denk maar aan de Bergrede. Woorden van de zachtaardige maar tegelijk rebelse jood Jezus, die deze wereld wil omkeren. Word je geslagen, keer dan de andere wang toe.. Heb je vijanden lief. Zalig de vredestichters. Onhaalbaar, oordeelde de christelijke geschiedenis meestal. Ja, dat zal wel ooit zo zijn, als de Messias komt of wederkomt, en ja, DAN zullen ook de wolf en het lam samen vredig in de wei liggen. Nou, zover is het nog niet….

Maar als je goed kijkt, zijn die teksten in de Bergrede toch allemaal teksten die in het hier en nu onze grondhouding proberen te veranderen: van angst naar vertrouwen, van geweld naar goedheid, van agressie naar acceptatie, van veroordelen naar verstaan.

Angst. Bijna altijd de grondoorzaak van geweld. Angst om niet gezien te worden, er niet te mogen zijn, angst voor verlies van bezit of macht, angst voor vernietiging… Angst voor de ander, die anders is dan jij. En de reactie is meestal ‘te wapen’. Figuurlijk en letterlijk.. Die angst wordt zo uitvergroot dat we de tegenstander ontmenselijken. En dan is geweld geen probleem meer. Zo verliezen we zelf onze menselijkheid. We zien het gebeuren om ons heen. Wat bezielt ons toch!!

In het prachtige boek ‘Niet in Gods Naam’ schreef de Engelse opperrabbijn Jonathan Sacks een pleidooi tegen religieus geweld en religieus extremisme. Hij stelt dat de claim van het Joodse volk op ‘het land’ in elk geval niet klopt. Het beloofde land is in de Thora uiteindelijk de ‘plaats waar gerechtigheid heerst’. Het hele verhaal in de Hebreeuwse bijbel, als we uitzoomen van al die gewelddadige, wonderlijke, en tegengestelde verhalen, het HELE verhaal zegt in feite: heb de vreemdeling lief. Niet alleen je naaste, je familie, je landgenoten, mensen met dezelfde cultuur, in jouw bubbel, mensen die op je lijken, nee, juist degene die anders is dan jij.

En dan volgen er heel veel verhalen over hoe het mis gaat als het volk zich daar niet aan houdt. Hoe er steeds weer profeten opstaan die oproepen tot verandering. Het hele verhaal, het grote verhaal, is in wezen één grote oefening in empathie. ‘Bedenk hoe het zou zijn als JIJ die vluchteling zou zijn. Herinner je je nog dat je zelf een slaaf was in Egypte?’ Steeds weer worden er rollen omgedraaid. En daarom moeten die verhalen van uittocht en bevrijding steeds opnieuw worden gelezen. Om niet te vergeten en om te handelen in de goede richting.

Mij trof de uitleg van Sacks bij een overbekend verhaal. Hij maakt er het verhaal van 2 meisjes van. Een Hebreeuws meisje, dochter van het slavenvolk, en een Egyptische prinses, dochter van de gehate Farao. Omdat er, na jarenlange onderdrukking, opstand dreigde onder de slaven, had de Farao bevolen alle Hebreeuwse jongetjes te vermoorden. De angst onder de Hebreeërs was enorm. Maar.. een jong meisje, Mirjam, bedacht met haar moeder een list om haar kleine broertje te redden. Ze legden de baby in een wiegje dat met pek werd dichtgemaakt, en stuurden het de Nijl op. Tot zover kennen we het verhaal wel. Sacks zegt: denk je eens in, wat een waagstuk dat was. Een slavinnetje dat zomaar een Egyptische prinses aanspreekt! Wat een verschil in macht en aanzien, en dit was geen toeval, maar het is bewust zo gecomponeerd. De moeder en het meisje gingen uit van de menselijkheid van de prinses, die weliswaar hun vijand was, maar ook een vrouw, die misschien geraakt kon worden, geraakt door die kleine hulpeloze baby.. Ze hoopten en vertrouwden dat het goed kon komen.. En inderdaad, de prinses kreeg medelijden met dat jongetje. Let wel: dat was ook voor haar gevaarlijk, want als iemand de bevelen van de Farao moest opvolgen dan zeker zij wel. Mirjam sprak de prinses aan. Samen vonden ze een slimme oplossing die het leven van het kind kon sparen. Een voedster was nodig en dat werd natuurlijk zijn eigen moeder. Jaren later brengt de moeder volgens afspraak het kind naar het hof, en wordt hij geadopteerd door de prinses. Hij krijgt een Egyptische naam. Mozes. Ik heb hem uit het water gehaald.. Zo zijn die 2 dappere meisjes een belangrijke link geworden in het verhaal van uittocht en bevrijding. Want later leidt Mozes, de Egyptische prins met joodse wortels, het slavenvolk naar de bevrijding. Zo zie je hoe een kleine stap die uitgaat van vertrouwen en menselijkheid, grote gevolgen kan hebben.

Dit soort verhalen staan in de Thora. Verhalen die zeggen: nooit generaliseren als het om mensen gaat, nooit in stereotypen denken. Zelfs uit Farao werd een heldin geboren. De Thora zegt dat de diepste kern van de menselijke waarden – menselijkheid, mededogen, moed, universeel is.

Dus nee, we gaan het niet dichtdoen, dat boek. Want het is, naast alle wijsheid uit andere religies en culturen, toch ook ons boek van hoop.

Wat kunnen we dan doen? Naast protesteren, demonstreren, giften en gebeden? Misschien kunnen we ons richten op alledaagse vrede. Vrede op ooghoogte. Oh, dat is zeker niet makkelijk. Het vraagt een vergaande bereidheid om naar de ander te luisteren. Niet om de ander daarna te overtuigen, maar om echt te begrijpen. Die ander altijd als mens te blijven te zien, het gesprek gaande te houden. Dat is helemaal niet gemakkelijk. Maar overal waar door een gesprek en een ontmoeting ruimte ontstaat, zelfs als dat in eerste instantie nergens toe leidt, voorkomen we grotere strijd. Ergens tussen botsing en dialoog, uitspraken en stilte, mening en nuance, ergens daar ontstaat alledaagse vrede. Je wint of stopt er geen oorlog mee, maar je start ook geen nieuwe.

Misschien is het gewoon ook die ene vraag eens stellen aan iemand die anders denkt dan jij: Wat bezielt jou? Geen oordeel of verwijt, maar een vraag om de ander te begrijpen.. en dan luisteren.
Want, zegt dit boek, ook die persoon is geschapen naar Gods beeld. Het zou zelfs zomaar de Messias kunnen zijn..

Muziek: Una Mattina (Einaudi by Lavinia Meijer)

De collecte is voor PAX

Pax – opvolger van het IKV – werkt samen, met betrokken burgers, die zich inzetten om verbinding en vrede in de Nederlandse samenleving te bevorderen.
Voor vrede en gerechtigheid, want “niets doen is geen optie”.
https://paxvoorvrede.nl/

De trap

Soms komt iets je zomaar toevallen.. je vindt iets.. En dan moet en wil je er toch iets mee, ook al is de liturgie al klaar ..
In april jl deed Frits Spits, bekend van o.a. radioprogramma de Taalstaat, een oproep in dagblad Trouw aan lezers om een zin toe te sturen die die hen heeft geraakt of gedragen. Hij wilde de schoonheid van taal laten zien als tegenwicht tegen oorlogsretoriek en vijandigheid. Er werd massaal gereageerd. En zo met al die teksten, heeft hij een trap gemaakt, met zinnen die ons op weg kunnen helpen, die naar omhoog leiden. Iedere trede vangt licht, de trap is een bliksemflits van onze roep om een wereld waarin het anders zou moeten en kunnen. Een gang van hoop met woorden die we met elkaar willen delen.

En wij dachten.. dit zijn mede-trappelaars! We hebben nu 4 teksten uitgekozen die met vrede te maken hebben. We lezen ze voor en leggen ze daarna op deze tafel. Maar we willen er graag ook echt een trap van maken, elke keer een paar treden erbij. Hoe we dat precies gaan doen, moeten we nog uitwerken, maar het wordt een project voor de lange termijn. En met inbreng van ieder die dat wil. Steeds een paar treden omhoog. Even stilstaan en het licht vangen..

“Voor vrede heb ik jou nodig”
“Zachtmoedig is het mooiste moedig”
“Vrede, eindelijk een strijd die ik wil winnen”
“Liefde is alles wat je nodig hebt”

Dat onze ogen opengaan, gebaseerd op het gedicht van Huub Oosterhuis: Wat ook gebeurt

Wat ook gebeurt

bij alles wat gebeurt
schrikwekkend, mensonwaardig
open ons hart en ons verstand
voor wat ook gebeurt, geschiedenis maakt:
gerechtigheid die volbracht wordt
mensen die zich inzetten
ten einde toe en zich houden

dat onze ogen opengaan
voor die flitsen van een nieuwe wereld
die ook te zien zijn
dat wij volharden in onze verwachting
dat wij ons niet laten intimideren
door wie macht hebben,
nu nog wel, maar ooit niet meer-

dat wij vindingrijk worden
en zelfs de kleinste kansen leren benutten
om vrede te stichten en recht te doen

dat wij de moed niet verliezen
dat wij de stem die in ons spreekt van vrede
niet wantrouwen als een illusie –
dat wij staande blijven in het geloof
dat niets onmogelijk is
bij God – ik zal er zij
geen ding, geen woord

Huub Oosterhuis

Zingen: Wat óók gebeurt

Kijk om je heen

Kijk om je heen
Er zal nooit, nergens, een begin van redding zijn
als niet tenminste één mens zegt
“hier ben ik” en om zich heen kijkt
zoekt: of er nog één is, nog twee of drie
met vonken licht “hier ben ik” in hun ogen

Zingen: Dat je de weg mag gaan die je goed doet

Colofon

Illustratie:
Len Munnik

Muziek:
Una mattina (op een ochtend) van Einaudi door Lavinia Meijer op harp
Ramses Shaffy “We zullen doorgaan”

Bronnen:
Vredeskrant Pax
”Niet in Gods Naam” –  Jonathan Sacks
”Exodus” – Jonathan Sacks
”Alleen door vrede” – Eugen Drewerman

Teksten:
Rinus van Warven (theoloog en cultuurfilosoof)
en uit de Dominicusgemeente Amsterdam.

Collecte:
Bankrekening NL TRIO 0379 2542 15 t.n.v Stichting OBA o.v.v. viering 21 september 2025 t.b.v. Pax