A

Apeldoorn
Tot stad uitgegroeid dorp op de Veluwe, waar Anno Domini 1976 een basisgemeente wordt opgericht. Er zijn in die dagen genoeg kerken in deze van oudsher gelovige contreien. De basisgemeente probeert vanaf het begin maatschappelijke betrokkenheid en bevrijdende theologie te combineren met een democratische structuur en een oecumenische gezindheid.
Tot op de dag van vandaag, met vallen en opstaan.
In de loop van de jaren veranderde ook het kerkelijke en levensbeschouwelijke landschap in Apeldoorn. Er is nu een bont palet aan kerkgenootschappen en levenbeschouwelijke stromingen.
In onze basisgemeente is oecumene vanzelfsprekend. Vaak weten we niet eens uit welke kerk we ooit kwamen. En democratisch zijn wij ook. Een coördinatiegroep vormt ons ‘bestuur’, maar de belangrijke beslissingen worden genomen in een maandelijkse vergadering van de leden, basisvergadering genoemd. Daar heeft iedereen evenveel recht van spreken.

B

Basis
Jaren-zeventig-woord, waarmee de basisbeweging zich bescheiden of juist trots tooide. De basis, dat is ‘waar de basis de baas is’. Het kerkvolk zelf, leden van gemeenten en parochies, die zich emancipeerden. Die zich losmaakten van kerkelijk gezag en onwrikbare traditie. Van predikanten en priesters die het soms beter dachten te weten, en die tegelijk soms ook het voortouw namen voor een basisgemeente.
In Latijns-Amerika van die tijd schaarden boeren en arbeiders zich rond de bijbel en ontdekten er zelf de bevrijdende kracht van. In het westen waren het doorgaans hoger opgeleiden en beter gesitueerden die de stap zetten naar een oecumenische basisgemeente. Soms bleven leden van de basisgemeente actief lid van een kerk, soms bleek een basisgemeente het voorportaal voor onkerkelijkheid.

C

Christelijk
Van Christus, Gezalfde, titel die door de christelijke traditie werd verbonden aan de Joodse rabbi Jesjoea. De basisgemeente heeft niet zoveel op met wat de hoofdstroom van de christelijke theologie over Jezus zegt. Het leerstuk van de verzoening, ‘Hij is voor onze zonden gestorven’, kan op weinig bijval rekenen. Bijvoorbeeld.
En wie onder ons noemt zich christen? Als we niet precies weten hoe wij Jezus zien, hoe zou je jezelf dan naar Hem noemen? De basisgemeente heeft meer met de aardse, voorbeeldige, levendige en vertellende Jesjoea dan met de hoog verheven, heilige en dogmatische Christus. Daarnaast putten wij ook uit andere tradities en levensbeschouwingen.

D

Dood & begraven
Er sterven mensen in ons midden. In de kleine gemeenschap die wij vormen heeft dat een grote impact. Wij kennen elkaar bij naam en leven zoveel mogelijk mee, meestal in kleinere groepen om iemand heen.
In dagen van afscheid en rouw gebeurt veel goeds. De basisgemeente wordt ingeschakeld om een afscheidsviering vorm te geven, in overleg met de nabestaanden. Als het basiskoor zingt tijdens het afscheid, tilt dat de viering naar een hoger niveau.
Zo’n afscheidsviering kent geen vaste vorm. Het leven van de gestorvene staat centraal en er klinken woorden van licht, hoop en toekomst.
In viering van begin november wordt traditioneel aandacht besteed aan de overledenen. Hun namen worden genoemd. Ter gedachtenis aan hun leven wordt een kaars aangestoken. In onze gedachten komen zij weer tot leven, zij horen bij ons verhaal. De basisgemeente is een gemeenschap die zorg draagt voor een goed afscheid en de namen blijft noemen.

E

Epistel
Maandelijks verschijnt ons contactblad Epistel. Vast onderdeel daarvan zijn een verslag van de maandelijkse basisvergadering (zie onder A) en de lijst met datum en thema’s van vieringen. In de rubriek Op de zeepkist kan iedereen zijn of haar ei kwijt. Epistel wordt gemaakt door een driekoppige redactie, gekopieerd en verspreid door vrijwilligers.
Daarnaast verschijnt maandelijks een nieuwsbrief per e-mail. Daarin worden de activiteiten van de komende weken aangekondigd. Wie wil, kan de complete ledenlijst van de basisgemeente een mail sturen, via een centraal adres.

F

Feminisme
Dankzij feministische theologie, de christelijke variant van het seculiere feminisme, zijn bijbelse vrouwen zonder naam onder het stof der eeuwen vandaan gekomen. Zo delfden basisvrouwen van nu het gezicht op van zusters uit lang vervlogen tijden en verhalen: Maria, Tamar, Hildegard. Het eenzijdig mannelijke beeld van God werd genuanceerd: waarom zou God enkelvoudig mannelijk zijn? Het liedrepertoire werd kritisch bekeken.
De coördinatiegroep is evenwichtig samengesteld. De taken zijn goed verdeeld. Koffie schenken en afwassen doen we allemaal.

G

Gemeente
Wij zijn geen sportvereniging, geen hobbyclub, geen toevallig gezelschap. Wij zijn een gemeente. Bij ons draait het om God én mensen. Geloof bracht ons samen, verbindt ons, geloof houdt ons bij elkaar. Voor de eerste mensen van de basisgemeente was het een diepgevoelde wens om ergens in Apeldoorn een plaats te hebben waar de bijbel naast de krant kon liggen.
Als het in de Bijbel over gemeente gaat, wordt dat in het Hebreeuws qahal genoemd, in het Grieks ekklesia. Daarachter leeft de gedachte: uiteindelijk zijn wij er niet voor onszelf. Wij bestaan om in deze wereld God’s droom van vrede en gerechtigheid levend te houden. Dat is de kern van onze opdracht. Dat zie je terug in de vieringen waar van dat visioen wordt verteld en gezongen. Je ziet het ook, soms even, in hoe wij met elkaar omgaan. Wij willen elkaar tot steun zijn, ons met elkaar verbinden en gemeenschap vormen in een geïndividualiseerde samenleving.
Gemeente is de ultieme kracht tegen uiteen vallen, chaos en stuurloosheid.

H

Huiskamer
Het is allemaal begonnen in huiskamers, de veilige kern van het Nederlands gezinsleven. Mensen nodigden andere mensen uit om met elkaar te spreken over hun betrokkenheid bij kerk en samenleving. In die veiligheid konden zij uitwisselen waar zij zich zorgen over maakten en plannen beramen voor een betere wereld. Het begon kleinschalig, maar het paste op den duur niet meer in een huiskamer.
Door de jaren heen ontstaan er ontmoetingen op verschillende schaal: met de hele gemeente in een viering, met een groot deel ervan in de basisvergadering, met een kleiner deel daarvan aan een tafel, in een huiskamer of rond de piano. En: één op één in persoonlijke ontmoetingen. Het is de mix van deze verschillende ontmoetingen, met hun eigen karakter, die de basis levendig houdt.

I

Internationaal
Lang was de basisbeweging en ook onze gemeente sterk internationaal gericht. Wij waren betrokken bij Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, de derde wereld in het algemeen. Dat is logisch. Wie zegt gerechtigheid te zoeken, stuit direct op de grote en wereldwijde kloof tussen rijk en arm. De blik wordt direct over de grenzen gericht.
Dat is nu niet minder nodig dan toen. Globalisering biedt vooralsnog de derde wereld-landen geen toegang tot de wereldmarkt. Zij staan nog steeds op achterstand. Je hart keert om als je ziet hoe honger en armoede mensen treft. De strijd om economische gerechtigheid is lang, taai en traag. Ontwikkelingen als de gegroeide aandacht voor Fair Trade juichen wij toe.

J

Joods
Vanaf het begin is het de basisbeweging duidelijk: het Nieuwe Testament is niet los verkrijgbaar. Jezus is een Jood, geen christen. Zijn naam is Jesjoea, niet Jezus. Wie dat vergeet, maakt blunders. Wie zich dat herinnert, krijgt nieuw zicht op de christelijke traditie. De verhalen van de evangelisten ademen de Joodse traditie. Het Nieuwe Testament is niet goed te lezen zonder het Oude Testament, de verhalen over God en zijn volk.
De Joodse traditie is rijk en verscheiden. Het kost een leven lang studie en oefenen om daarin thuis te raken. Bovendien is de relatie tussen Jodendom en christendom op zijn zachtst gezegd moeizaam. Eeuwenlang christelijk antisemitisme ligt aan de basis van de Holocaust.
Er is blijvend werk aan de winkel om onze verhouding met de Joodse traditie te doordenken. Wat betekent het voor ons dat Jezus een Jood was? Wij zijn kritisch op de staat Israel en steunen waar dat kan organisaties die zich daar inzetten voor gerechtigheid en mensenrechten.

K

Kast
Wij hebben geen eigen gebouw. Alles wat we hebben, zit in een kist, die wij met ons meenemen naar de plaats waar wij vieren. Op dit moment huren wij de ruimtes van de Doopsgezinde Gemeente aan de Paslaan. Als we daar binnenkomen, halen wij onze spullen tevoorschijn en richten de zaal in zoals dat voor ons past. Steeds lukt dat wonderlijk wel.
In de kast zit alles om onze viering aan te kleden. Doeken, om het ‘liturgisch centrum’ mee te versieren. Collectemandjes. De paaskaars en zijn standaard. Kleine kaarsen, waxinelichtjes, een kruis uit Zuid-Amerika, viltstiften, papier.
In aparte kisten is het servies voor het delen van brood en wijn te vinden. Kannen en bekers, mooi keramiek in twee kleuren, dieppaars of lichtblauw. Jarenlang vierden wij in het dienstencentrum de Brinkhorst daarna in het Duivensportcentrum. Feitelijk kunnen we op elk moment onze kisten oppakken en verder trekken.

L

Liturgie
De basisgemeente was amper gesticht of zij brak met de liturgische tradities van de bestaande kerken. Weg met Kyrie of Gloria, weg met votum, schuldbelijdenis en preek. Weg ook met het eenrichtingsverkeer vanaf de kansel. Er kon volop gediscussieerd worden tijdens de viering. De basisgemeente ging vieringen maken van de grond af, alsof ze het vieren opnieuw uitvond. Elke viering was weer helemaal nieuw, het klinkende resultaat van steeds wisselende voorbereidingsgroepen. Het resultaat is een stroom van creativiteit en liturgievernieuwing, tot op vandaag. Een belangrijke plaats kreeg de muziek, dankzij onze zanggroep. Toneel, beelden, nieuwe rituelen, nieuwe symbolen, interactieve werkvormen; het kan allemaal en elke maand is de viering weer nieuw.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het soms veel moeite kost om mensen te vinden die de vieringen willen voorbereiden.

M

Meedoen
Er zijn allerlei manieren om mee te doen aan de basisgemeente, minimaal of maximaal. Je kunt de maandelijkse viering bezoeken, of samen met anderen zo’n viering voorbereiden. Je kunt de basisvergadering bezoeken, met na de pauze steeds weer boeiende onderwerpen. Je kunt ook in het groepje gaan zitten om die na-de-pauze-gedeelten mee voor te bereiden. Je kunt meezingen in het koor of de koffie verzorgen na de viering. Je kunt het zo bont maken als je wilt, je bent altijd welkom mee te doen. Feit is dat de basisgemeente bestaat bij de gratie van de inzet van haar leden. Zonder die inzet houdt de gemeente op te bestaan.

N

Naaste
‘Heb uw naaste lief’, bijvoorbeeld uw medeburgers in het mooie Apeldoorn. De bezoekers van de kerstherberg, vluchtelingen, de buren, bijstandsvrouwen en hun kinderen, de caissière van de supermarkt.
‘Heb uw naaste lief’, ook als u hem of haar nog nooit gezien hebt omdat zij of hij ver van hier een heel wat minder riant leven leidt dan wij hier.
‘Heb uw naaste lief’, bijvoorbeeld uw medelid van de basisgemeente. Ga op bezoek, stuur een kaartje, een appje, een mailtje.
Liefde is niet hetzelfde als ‘aardig vinden’. Liefde is iemand recht doen en als naaste behandelen, zoals jij ook graag behandeld wordt. ‘Heb uw naaste lief’, ook als hij of zij niet zo’n gemakkelijk mens is en je soms liever een blokje omloopt. Hou vol, want hij of zij is net als jij, op zoek naar liefde, begrip en recht. En als jij het hem of haar niet biedt, wie dan wel?

O

Oecumenisch
Het is een van de troefkaarten van onze basisgemeente: grenzen tussen geloofsrichtingen worden sinds de start van de gemeente vrolijk overschreden. Wij zullen onszelf hier doorgaand om prijzen: dit doet niemand ons na en anderen doen het niet.
Waar de oecumene op landelijk en internationaal niveau flink in het slop zit, doen wij al meer dan veertig jaar waartoe Jezus in het evangelie oproept: ‘opdat zij allen één zijn’. Vanouds rooms-katholiek zit naast ‘nog steeds protestants’ in de viering, religieus-humanist naast iemand met hang naar boeddhisme. Wij zoeken naar verbinding met andere wereldgodsdiensten. Er slapen veel meer dan twee geloven op dat ene basiskussen.
Oecumene heeft vanouds ook een diepere betekenis: inzet om van de aarde een bewoonbare plaats te maken voor alle mensen. Dat vinden wij belangrijk. We leggen de bijbel naast de krant, zien dat er een groot verschil is tussen Gods koninkrijk en de wereld van vandaag, en maken ons daar druk om.

P

Politiek
Wie de bijbel naast de krant legt, krijgt onvermijdelijk te maken met politiek. Je leest in de krant berichten over armoede en oorlog en tegelijk lees je in de bijbel over visioenen van gerechtigheid en vrede.
Wie de kloof tussen bijbelse visioenen en de werkelijkheid van alledag kleiner wil maken, kom in de democratische rechtsstaat uit bij de politiek. Het is belangrijk dat burgers zich actief bemoeien met de politiek, in de breedste zin van het woord.
Leden van de basisgemeente zijn actief betrokken bij de politiek en lezen nauwkeurig de krant. Daarom komt in de vieringen ook ter sprake wat wij zelf kunnen bijdragen aan een betere wereld, ook politiek.
Maar de Bijbel is geen partijprogramma voor de Nederlandse samenleving anno nu. Bovendien verandert het politieke landschap permanent. Daarom blijven we ons daar permanent op bezinnen, met de bijbel naast de krant.

Q

Quo vadis
‘Hoe ver te gaan?’ is een lied dat in de basisgemeente regelmatig wordt gezongen, ‘Hoe ver te gaan en of er wegen zijn?’. De basisgemeente is altijd onderweg, onder andere omdat wij geen eigen gebouw hebben. Ooit begonnen in huiskamers, om daarna onze vieringen te gaan houden in een basisschool. Weer later groeiden wij uit ons jasje en verhuisden wij naar de Brinkhorst, aan de Ritbroekstraat. Daar vierden wij tientallen jaren, maar dat gebouw moesten wij noodgedwongen verlaten.
Op 1 september 2009 hielden wij voor het eerst een viering in de Doopsgezinde Kerk aan de Paslaan. Daar zijn wij met open armen ontvangen, de samenwerking is goed van start gegaan. Elke eerste zondag houden wij daar onze viering, op de andere zondagen houden de doopsgezinden daar hun kerkdienst.
Wij willen ook inhoudelijk onderweg zijn. De basisgemeente verandert met ons mee. Accenten verschuiven, onderwerpen veranderen, er gaan mensen weg, er komen nieuwe leden bij. Wij blijven in beweging.

R

Rondje
In elke basisvergadering is er een rondje, waarin iedereen aan het woord kan komen. De voorzitter noemt je naam en jij kunt het woord nemen. Over van alles.
De een wijst op de schrijfavond van Amnesty International of een andere actie, een ander vraagt aandacht voor een onderwerp uit het nieuws. Een derde vraagt vrijwilligers voor de kerstherberg. Er wordt trouwens altijd wel ergens een vrijwilliger voor gevraagd…
Ook persoonlijke zaken komen aan de orde, heuglijk en pijnlijk: nieuwe kleinkinderen (!), ziekenhuisopnames, zorgen over maatschappelijke trends of politieke gebeurtenissen. In de basisvergadering na 11 september 2001 werd het rondje vanzelf een indringend gesprek over de impact van de dag die de wereld schokte. Wij vinden het bijzonder, dat er een plaats is om ervaringen te delen en nieuwe perspectieven in beeld te brengen.

S

Schrift
De Bijbel, Oude en Nieuwe Testament, is voor een gemeente als de onze een belangrijk boek, te midden van andere bronnen. In deze verzameling van verschillende boeken is in verhalen opgetekend hoe mensen door de eeuwen heen hebben geleefd met de God van Israël. Wat doen wij met die verhalen en hoe kunnen zij ons helpen mens te worden en goed te leven?
Wij lezen kritisch. Feministische exegese leerde ons in de verhalen de verborgen kracht van vrouwen te zien. Wij kregen oog voor hoe de teksten zijn bepaald door tijd, cultuur, ideologie. Van grote invloed was het besef dat de Bijbel een door en door Joods boek is. Het Nieuwe Testament laat zich niet goed lezen zonder het Oude Testament te laten meeklinken.
Meestal, niet altijd, gaat in onze vieringen de Schrift open: ‘Boek jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven’. Als er andere inspirerende teksten zijn? Van harte welkom.

T

Theologie
Theologie is de wetenschap over God. De basisbeweging stelt: iedereen heeft weet van God. In het leven van de gemeente loopt niemand voorop, omdat hij of zij zich zeven jaar lang heeft gewijd aan de godgeleerdheid. Grotere gemeenten zoals de Dominicus in Amsterdam kennen wel theologen als voorganger. Dat is bij ons niet zo, we kunnen zonder.
Tijdens de voorbereiding van vieringen hebben velen zich verdiept in theologie en exegese. Beter dan van de preekstoel horen hoe het zit, is het om in onderling gesprek op het spoor te komen van de betekenis van de bijbelse verhalen voor ons leven. Ieder brengt daarbij zijn of haar eigen verhaal en deskundigheid mee.
Soms is het zinvol als er nu en dan over God wordt gesproken door mensen die ervoor doorgeleerd hebben. Het woord van een theoloog kan klinken als een van de gerespecteerde invalshoeken, nooit als laatste en beslissende woord.

U

Uittocht
Het verhaal van de uittocht uit Egypte was hét verhaal waardoor christenen in Latijns-Amerika in de jaren zestig en daarna gingen begrijpen: wacht eens even, dit boek gaat over ons. Wij hoeven niet te berusten in onderdrukking en onrecht. Wij kunnen onszelf een weg banen naar de vrijheid. Op die weg gaat God met ons mee, als een vuurkolom vooruit.
De Bijbel is geen boek om mensen op hun plaats te houden. De Bijbel wijst de weg naar vrijheid. Dat geldt voor een heel volk, dat geldt zeker ook voor ieder persoonlijk. Zo wordt het verhaal de motor voor bevrijding.
Het verhaal van de uittocht sterkt ons geloof dat wij niet hoeven te berusten in wat onvermijdelijk lijkt. Hoe moeilijk het soms ook is, de weg ligt open naar een beloofd land, van melk en honing.

V

Vredesbeweging
Het was de beweging tegen kruisraketten die de basisgemeente in de jaren tachtig vleugels gaf. Het was de tijd dat er dwars door Europa nog een IJzeren Gordijn liep. Een harde grens scheidde ‘de communistische wereld’ van ‘het vrije Westen’.
Plannen om nieuwe atoomwapens op te stellen in West-Europa, brachten een grote tegenbeweging op gang. Dankzij de campagne ‘Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’, van het Interkerkelijk Vredesberaad.
Wij schilderden spandoeken, gingen de straat op met het volkspetitionnement, hielden vieringen over vrede, reisden met bussen vol naar de grote demonstraties in Amsterdam (1981) en Den Haag (1983), organiseerden stiltekringen en een marathon voor de vrede. Het Juliana-ziekenhuis werd omsingeld door vreedzame verpleegkundigen. De lijst met acties is eindeloos. In onze vieringen kwam het thema ‘vrede’ steeds weer terug, in mededelingen, lezingen en liederen. Actie en spiritualiteit vielen samen, zoals nooit tevoren en nooit sindsdien.
Wij werden met elkaar ouder en de samenleving veranderde. Wij zijn anders actief dan in de tijd van de vredesbeweging.

W

Wijn en brood
Een paar keer per jaar delen wij in onze basisgemeente het brood en de wijn. Wij namen afscheid van de zwaarte en dodelijke ernst van het Heilig Avondmaal of de wekelijkse eucharistie.
Bij ons staat het delen van brood en wijn in het teken van bevrijding, van gemeenschap, van een komende wereld van recht en vrede. In de viering van oktober 2009 klonken de volgende woorden:
Als wij het brood breken en delen / Als wij de beker laten rondgaan / Herinneren wij ons de nacht van de uittocht / Bevrijding uit de slavernij / Herinneren wij ons het laatste avondmaal / Opmaat tot opstanding / Vieren wij de gemeenschap, vieren wij het leven / Voeden wij ons geloof dat het kan / Een wereld waar genoeg is voor allen / Brood en gerechtigheid.
Het delen van brood en wijn is een voorbeeld van de manier waarop wij in onze vieringen zoeken naar nieuwe beelden, vormen en rituelen.

X

X-factor
Wat maakt de Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn aantrekkelijk? Waar zit ‘m de X-factor? Waarschijnlijk is het de schaal van de gemeente. Waren we groter, het zou moeilijker worden om de gemeente met enkel vrijwilligers te runnen. Waren we kleiner, het zou lastig zijn om genoeg mensen te vinden die de gemeente volop draaiende kunnen houden.
Wij zijn groot genoeg om elkaar niet op de lip te hoeven zitten. Je hoeft niet met iedereen de beste vrienden te zijn en kunt elkaar treffen en ontlopen. Wij zijn klein genoeg om elkaar te kennen en betrokken te zijn bij elkaar.
Grotere basisgemeenten gaan al snel veel meer op een echte kerk lijken. Kleinere basisgemeenten zijn doorgaans al opgeheven. Het geheim zit ‘m ook in de goede mix van ‘met z’n allen’ (viering), middelgrote groepen (koor, basisvergadering, huiskamergroepen) en in kleine groepen (coördinatiegroep, vriendengroepen, één op één-contacten). Je kunt ‘op verschillende niveaus’ instappen.
De uitdaging is om met beperkte menskracht de gemeente gaande te houden. De bomen reiken niet meer tot in de hemel, onze dromen wel.

Y

Y-as
De Y-as is de verticale as, de as die loopt van boven naar beneden, of andersom. Lang was de basisgemeente als gemeenschap meer gericht op het horizontale dan op het verticale. Bestaande kerken hadden tientallen jaren geleden vooral aandacht voor God hoog daarboven. De basisgemeenten benadrukten dat hier op aarde het koninkrijk Gods werkelijkheid zal worden. Niet alleen de bijbel lezen en bidden, ook de krant lezen. En aan de slag gaan om onze wereld een beetje mooier te maken.
Misschien sloeg de beweging als tegenreactie door naar de andere kant. God werd problematisch. Laat staan bidden. Laat staan een persoonlijke relatie met Hem of Haar.
In het spoor van grote mystici voorafgaande aan haar leerde Dorothee Sölle ons dat het in het geloof zowel om de heenreis als de terugreis gaat. Een aandachtig leven, tijd voor stilte, gebed en spiritualiteit; dat is de broodnodige heenreis. Een mystica als Hildegard von Bingen kwam in ons gezichtsveld..
Ieder zoekt daarin zijn of haar eigen weg. Daarna voert de terugreis naar de wereld, in het besef dat wij geroepen zijn ieder naar eigen mogelijkheden gerechtigheid dichterbij te brengen.

Z

Zanggroep
Waar zouden wij zijn zonder ons koor, onze zanggroep? Er zou stilte klinken of aarzelende stemmen die zich onzeker wagen aan een nieuw lied. De zanggroep verzorgt een essentieel deel van de viering. Zij brengt zij muziek in de vieringen.
Uit het Liedboek zingen wij nauwelijks, psalmen worden zelden gehoord. Toch is ons repertoire niettemin uitgebreid. De koormap zit mudjevol. Het koor zingt veel Oosterhuis en Van Opbergen, en draait haar hand ook niet om voor een compleet hedendaags paas- of kerstoratorium. Of voor een middeleeuwsmoeilijke zang van Hildegard.
De zangeressen en zangers oefenen op de zaterdag voor de viering of op extra repetities, als dat nodig is. Jij bent van harte welkom om mee te zingen. De zanggroep is een uitstekende manier om binnen te komen in de basisgemeente. Je leert er al zingend op kleinere schaal mensen kennen.