Thema: Kies het leven

Er is nog zomer en genoeg (gedicht Judith Herzberg)

Er is nog zomer en genoeg
Wat zou het loodzwaar tillen zijn,
wat een gezwoeg
als iedereen niet iedereen ter wille was
als iedereen niet iedereen op handen droeg.

Welkom

Ruimte voor mededelingen

Kaars aansteken

Zingen: Hier zijn verzameld

Hier zijn verzameld om liefde en licht
om te zwijgen te spreken te horen te delen
te zingen om zegen
met zangen van zoeken en zien. ….

Inleiding op het thema

We hebben gekozen voor het verhaal van Mozes. Hij is aan het eind van zijn leven 120 jaar oud , nog vitaal en actief. “Kies voor het leven” is zijn oproep. Hij heeft het volk net 40 jaar door de woestijn op sleeptouw genomen, nadat het uit Egypte bevrijd was. Niet altijd een pretje dat volk!!
Maar nu staat hij op een berg het beloofde land te bekijken, van de Eeuwige mag hij er niet in! Waarom niet? Hij heeft vroeger een Egyptenaar gedood en een keer woedend op een rots geslagen. Maar dat terzijde.
De mens is geschapen naar het evenbeeld van de Eeuwige, en heeft dus een vrije wil gekregen om te kiezen tussen goed of kwaad en tussen leven of dood.
Mozes houdt het volk voor te kiezen voor het goede, het leven, het is niet te zwaar voor jullie, het is niet aan de overkant van de zee, het ligt niet buiten je bereik, nee, het is dichtbij, jij kunt het volbrengen.

Lezing: Deuteronomium 30, 11-14 en 19-20 (Naardense vertaling)

11 Want dit gebod
dat ik je heden gebied:
het is niet te wonderlijk voor je en niet te ver weg is het;
12 niet in de hemelen is het,-
om te zeggen
‘wie zal voor ons opklimmen ten hemel, het voor ons halen
en het ons doen horen,
zodat wij het kunnen doen?’;
13 niet aan de overzijde van de zee is het,- om te zeggen
‘wie zal voor ons oversteken
naar de overzij van de zee,
het voor ons halen
en het ons doen horen, zodat wij het kunnen doen?’;
14 nee, zeer dicht bij je is het woord: in je mond en in je hart,
om het te doen!

19 Ik laat heden tegen u getuigen de hemelen en de aarde;
het leven en de dood
heb ik gegeven aan uw aanschijn, de zegen en de verwensing;
kies dan het leven,
opdat je leeft, jij en je zaad,
20 door lief te hebben de Ene, je God,
door te horen naar zijn stem
en hem aan te hangen.

Zingen: Canon: Het woord dat ik jou geef

Het woord dat ik jou geef is niet zwaar, is niet te hoog, jij kunt het volbrengen.

Kiezen?

Voor het leven kiezen? Hebben we een keus dan? Ja, heel letterlijk komt het soms voor, als je voor de vraag komt of je een bepaalde risicovolle behandeling wilt laten doen of niet.. Of in situaties waarin mensen zelf voor het einde kiezen, maar is dat wel een keuze als gewoon leven echt niet meer gaat?
Dus, laten we eerlijk zijn, meestal valt er niets te kiezen. Althans niet voor onze letterlijke, fysieke dood. Die overkomt je. Soms na een lang en goed leven, maar ook plotseling, onverwacht of onbegrijpelijk vroeg, rustig in je slaap , bij een ongeval of na een lange lijdensweg. De vragen hieromheen houden de mensheid altijd al bezig. Waarom? Waartoe?

Bezig zijn met de eigen eindigheid is zeker zinvol, we hebben er zelfs een leerhuis voor aangekleed… maar een ding staat vast: dat einde komt, hoe dan ook.
Kiezen voor het leven is dus bedoeld als een figuurlijke tekst.. je hebt al tijdens je leven daadwerkelijk een keus tussen leven of dood..

Mozes legt bij zijn afscheid die vraag voor aan het volk. En koppelt het aan: leven is de richtlijnen volgen die jullie in de woestijn hebben gekregen. Doe je dat, dan zal je leven. Doe je dat niet, dan is dat de dood. De dood in de pot, zouden wij zeggen.
We luisteren nu naar het lied van Stef Bos over Mozes aan het eind van zijn leven.

Muziek: Stef Bos, Lied van Mozes

Onbereikbaar dichtbij
De zon die komt op
Ik zie in de verte
Een groene vallei
Voorbij de rivier
Tijd om te rusten
Tijd voor de stilte
Mijn ogen zijn moe
Zoveel gezien

Ik zag de vrije val
Zag het gouden kalf
Zag ze drinken en dansen
Om zichzelf te vergeten
Ik zag een heilig vuur
En het diepste dal
Water uit een rots
Brood viel uit de hemel

En nu sta ik hier
Op een grens in de tijd
Dit is het eindpunt
De reis is voorbij
En daar aan de overkant
Ligt het beloofde land
En het is
Onbereikbaar dichtbij

Ik kan deze tijd
Soms niet meer lezen
Teveel onheils profeten
Met het hart op de tong
Ik zie mijn volk soms
Ontevreden
En ze weten vaak zelf niet
Waarom

Je hoeft op mij geen loflied te zingen
Ik heb alles gegeven
Het is volbracht
Ik ben te oud
Om opnieuw te beginnen
Geef liever ruimte
Aan een volgend geslacht

Leven, wat is dat?

Kies dan het leven
Mozes houdt het ons voor. Kies dan het leven. Leven wat is dat? Wat is de zin van het leven? Niet dood maar leven. We houden van het leven, we hebben het leven lief. We leven voor, we leven door. Levenskunst, Levensecht, Levensduur, Levenslust. En soms is het overleven…. Levensmiddelen, Levensverzekering.
Wat een levens!! Welk leven kiest u? Misschien wel voor de levensverzekering.

Hoe doe je dat: leven? Als je jong bent ligt het leven voor je. Het is een uitdaging, vol verwachting naar wat er morgen, overmorgen of over een jaar zal komen. Ik weet nog goed, toen ik een jaar of 16 was het leek of de tijd niet opschoot. Ik wilde vooruit, eindexamen, diploma, de verpleging in. Cor kende ik toen al en ik dacht: “over een paar jaar zijn we getrouwd, en dan…” Een eigen huis, een plek onder de zon, en altijd iemand in de buurt die van me houden kon. Jullie kennen dit lied ook vast wel.

Als je jong bent, houd je van het leven. Alles kan, voluit leven, genieten, vol verwachting, … Dat is wat ons voorgehouden wordt, kijk maar naar de reclame op TV, in de krant, YouTube, allemaal prachtige beelden van hoe een mens gelukkig kan zijn of dan toch in ieder geval gelukkig kan worden. Dat is het ware leven.
En toch, is dat nu wel zo?? Hoeveel jongeren zagen het niet meer zitten tijdens de Coronacrisis, voelden zich alleen. Ze hadden moeite met het leven. En zo jong: al Levensmoe….. We zwoegen wat af in dit leven, Velen van ons weten, dat het leven niet alleen maar plezier is. Vreugde en verdriet liggen naast elkaar. Is het dan allemaal leegte, ijdelheid zoals Prediker zegt??

Vroeger dacht ik; “alles komt goed”, maar dat gevoel heb ik niet meer. Ik weet nu wel beter. En toch,……. Ik ben er, Ik leef. Ik leef mijn leven met alle ups en downs. Ik houd van het leven. Van Cor, onze kinderen, onze kleinkinderen, familie en vrienden en van jullie, zoals we hier bij elkaar zijn. Henri Nouwen schreef over het leven: Het is belangrijk om je verjaardag te vieren. In onze voorbereiding, gaf een van ons de reactie: ik vind het helemaal niet zo fijn om mijn verjaardag te vieren, al dat gedoe, de drukte…. Dat begrijp ik, maar daar gaat het niet om, dat is niet wat Henri Nouwen bedoelt.

Henri zegt het leven te vieren, en je verjaardag te vieren. Het is de dag van je geboorte. Op je verjaardag kunnen vrienden tegen je zeggen: “fijn dat jij er bent”. Een verjaardagscadeau laat zien dat ze blij met jou zijn. Je eigen verjaardag en die van degenen die je na staan moet je niet vergeten. Een verjaardag herinnert je eraan dat het helemaal niet zo belangrijk is wat je doet, bezit of weet, maar dat je bestaat en leeft, hier en nu. Op verjaardagen kun je dankzeggen voor het geschenk van het leven.

Het leven heeft zin, omdat we hoop hebben, hoop voor jou, voor onze kinderen, hoop voor de toekomst. Het leven heeft zin omdat ik een bord eten mag geven aan een bezoeker van de herberg, en daarmee laat zien dat hij waardevol is. Het leven heeft zin, omdat we er voor elkaar mogen zijn. Elkaar leren begrijpen. Kijken en luisteren naar elkaar. Niet omdat die ander groter of beter zou zijn dan jij, maar omdat zij zijn zoals jij, met dezelfde verlangens en met dezelfde dromen.
Zonder de ander is er geen leven.

Zingen: Het woord dat ik u heden geef

Het woord dat ik u heden geef , is niet te zwaar voor u, is niet te hoog, gij kunt het volbrengen.

Kiezen!

Moeilijk hè? Kiezen.. Nou ja, je doet het natuurlijk de hele dag door, meestal onbewust, of uit gewoonte. Maar gaat het om echt belangrijke beslissingen, tja, dan wordt het vaak wikken en wegen. Daarbij verschillen we onderling enorm: bij de een gaan zulke beslissingen vrijwel intuïtief en spontaan, de ander zet eerst alles op een rijtje, en besluit dan vaak toch ook op gevoel.. Het kan gaan om materiële zaken, die best wel grote gevolgen kunnen hebben, maar ook om niet-materiële zaken, de levensvragen waar je in de loop van het leven mee geconfronteerd wordt. Hoe ga je daarmee om? Er zitten vaak meerdere kanten aan een keuze. De gevolgen zijn niet in te schatten, het is een sprong in het diepe. En helaas: daarvoor zijn geen kieswijzers op Internet beschikbaar..

Hoe doe je dat dan in de dagelijkse praktijk?
Herma bezocht de evangelische boekhandel hier ter plaatse. Daar moeten ze het wel weten, toch?..;) Nou nee, we waren op zoek naar een poster van de brede en de smalle weg, er staat een plaatje voorop de liturgie. Ze kwam terug met een puzzel, vol met Bijbelteksten en twee routes naar hel en hemel. Ze heeft de puzzel gelegd.. hij hangt hier ingelijst voor straks! Maar, die brede en smalle weg lijken daar een onontkoombare en definitieve keuze, eenmaal op het verkeerde pad kan je niet meer terug..
Zo zit het natuurlijk niet. Het gaat om al die kleine dagelijkse keuzes die we maken.. wat zeg je, wat eet je, wat wil je, wat verlang je, wat doe je. Het zijn samen vele kleine druppeltjes die er wel toe doen. En daarbij mogen we kijken naar wat bij ons past, wat in jouw situatie mogelijk is ; van jezelf houden is toch ook een opdracht? Mozes zei: het is dichtbij, in je hart, je kunt het!

Er wordt in de theologie vaak een verband gelegd tussen Deuteronomium 30, het afscheid van Mozes, en Psalm 1.
Tja, als Mozes zegt: kies het leven .. dan komt daarachteraan.. dan zal het je goed gaan. Nou vond ik dat altijd een lastig stukje. Het is te vaak uitgelegd als Gods zegen die zou blijken uit je materiële welstand en een leven zonder veel nare ingrijpende gebeurtenissen. The American Dream met een christelijk sausje, las ik ergens. Daar kan het niet over gaan, zoveel hebben we wel bijgeleerd in de loop der jaren. En we hebben teveel beschadigingen en uitwassen gezien, die gebaseerd zijn op zulke vooronderstellingen. Nee, goed gaan, dat is iets anders.

Heeft het te maken met genieten van het leven? Carpe diem, pluk de dag? De term is van Horatius afkomstig, en had lange tijd een wat andere lading dan wij er nu in leggen. Hedonisme.. genot als hoogste goed, en dat dan in onze dagen ook nog eens aangejaagd door de commercie.. Dat lijkt een blauwdruk voor ‘de brede weg’.. Maar ‘pluk de dag’ kan ook betekenen : geniet van het moment, pak je kans, geniet van de schepping, blijf in het hier en nu , volg je gevoel, mindfullness.. Hoe dan ook, het zijn allemaal beloftes die we graag vervuld willen zien. Dan zal ik leven.. als dit.. dan dat..
Maar, als je goed leest, dan zegt Mozes.. het zal jou en je nageslacht goed gaan. .. Het gaat om het bewustzijn dat de keuzes die je maakt niet alleen voor jezelf en het hier en nu belangrijk zijn, maar ook voor de toekomst, voor de medemens en de hele schepping… Nu zijn we ons daarvan hier in de basis in het algemeen wel goed bewust. Maar dan nog is het niet altijd makkelijk om te weten of je een goede keuze maakt.

Volg de richtingwijzers, zegt Mozes. Tien woorden. Regels die juist vrijheid geven. En heb de moed om andere keuzes te maken als de huidige weg niet goed voor je blijkt te zijn. Kies het leven, OPDAT je zal leven..
Wat is dan goed? Psalm 1, in de vertaling van Huub Oosterhuis, maakt het eigenlijk heel simpel. ‘Goed is dat je niet doet wat slecht is. Heb je naaste lief, die is als jij, de vluchteling, de arme, doe hen recht. En je zal zijn als een boom aan levend water, vruchten zal je dragen. “. Daar draait het misschien allemaal om.
Vrucht dragen.
Het kwaad in de wereld zal blijven bestaan. Maar we kunnen wel het verschil maken – hoe klein ook – tussen recht en onrecht, onze idealen hoog houden, de menselijkheid niet opgeven. Elke dag weer. En DAT zijn dagen om te plukken!
Als je het zo bekijkt hebben we dus toch wel een Kieswijzer…

Zingen Psalm 1 (vrij) Goed is dat je niet doet wat slecht is

Goed is dat je niet doet wat slecht is
niet achter oplichters aanloopt
niet met Ploert en Schender heult
niet je schouders ophaalt
‘ploert en schender, ach zo is de wereld’.
Goed is dat je goede woorden overweegt en wil:
Heb je naaste lief die is als jij
de vluchteling, de arme, doe hen recht.
Prent ze in het hart van je verstand,
die woorden zeg ze voor je uit
gezegend ben je een boom aan stromen levend water
vruchten zul je dragen blad dat niet vergeelt
het zal je goed gaan.
Oplichter ongezegend zal je zijn.
Een storm steekt op je waait de leegte in

Wat is goed

Goed is dat je niet doet wat slecht is. We hebben het net gezongen. Makkelijk gezegd maar wat is goed en wat is slecht.
Wat de een goed vindt hoeft dat voor de ander niet te zijn. Denk aan onze grootgrutters, grote winsten die ten goede komen aan de aandeelhouders, maar slecht voor ons als consumenten die de boodschappen almaar duurder zien worden.
Als ik moet kiezen tussen zegen of vloek is het duidelijk dat ik voor het eerste kies.
Moet ik kiezen tussen leven of dood dan wordt het al moeilijker. Het leven wordt er niet leuker op. Soms denk ik : in wat voor wereld ben ik beland. Oorlog, steekpartijen, vluchtelingencrisis, klimaatcrisis, stikstofcrisis en zo gaat het maar door. Maar toch…….

Tot wie richt Mozes zich eigenlijk. Wie worden hier aangesproken? Hij richt zich tot het volk en dat betekent: tot mij en tot ons als basisgemeente. Doe het goede. Kies het leven, het is te doen. Wat er van ons gevraagd wordt gaat niet boven onze kracht. Het is niet ver weg in de hemel en het is niet aan de overkant van de zee. Het is niet onbereikbaar, nee het heel dichtbij. Wij kunnen het!
Nu word ik heel persoonlijk: goed voor mij is wat ik ervaren heb bij en na het overlijden van Ton. Het was in de laatste weken van corona. Die laatste week steeds de kinderen om je heen. Familie en vrienden die afscheid namen. Ton die drie dagen voor zijn dood nog een college hield voor de kinderen over de profeet Jona. Denk aan je morele kompas hield hij ze voor. ‘Wat jij niet wilt dat jou geschiedt doe dat ook de ander niet! Bij jullie verantwoordelijkheden hoort dat je het goede doet voor anderen’. En ik geloof dat ze dat ook doen.

Wat ik ook als goed ervaar is de onderlinge verbondenheid van ons hier als basisgemeente, hoe lang zijn we al niet bij elkaar (47 jaar!), dat is toch een wonder! Ik weet dat we allemaal zoeken naar een goede manier om het leven aan te kunnen en ook dat dat soms met vallen en opstaan gebeurt. Volgens de joodse traditie, en dat proberen we toch ook, moeten we onze verantwoordelijkheid als mens nemen en doen wat we kunnen om de wereld in stand te houden. Die motivatie komt voort uit vertrouwen in een God die ons als mensen een opdracht geeft om door te gaan We kunnen niet in de toekomst kijken. We weten alleen wat we nu moeten doen: kiezen tussen leven of dood.

We zingen zo een nieuw lied wat helemaal past bij het thema van kies het leven:
Bij alles wat gebeurt schrikwekkend, mensonwaardig, open ons hart en ons verstand voor wat ook gebeurt en geschiedenis maakt: gerechtigheid die volbracht wordt, mensen die zich inzetten ten einde toe en zich houden aan . Dat onze ogen opengaan voor die flitsen van een nieuwe wereld.

Zingen: Wat ook gebeurt

Bij alles wat gebeurt schrikwekkend, mensonwaardig,
open ons hart en ons verstand voor wat óók gebeurt en geschiedenis maakt:
gerechtigheid die volbracht wordt, mensen die zich inzetten ten einde toe en zich houden aan.
Dat onze ogen opengaan voor die flitsen van een nieuwe wereld.

Dat wij volharden in onze verwachting dat wij ons niet laten intimideren
door wie de macht hebben, nu nog wel, maar ooit niet meer.
dat wij vindingrijk de kleinste kansen leren benutten om vrede te stichten, recht te doen;
dat wij de moed niet verliezen, dat wij die in ons spreekt van vrede niet wantrouwen, als een illusie
dat wij staande blijven in het geloof dat niets onmogelijk is bij God- Ik zal er zijn.

Collecte, bestemd voor het Wolkentheater

Wie zijn wij?

Tijdens collecte luisteren we naar Heb het leven lief (Liesbeth List)

Leef als een kind
Van de wind en van de liefde
En herken de open blik
In de ogen van een vreemde
Dans met de maan
Sla je armen om de sterren
Ga je dromen achterna
Op de maat van de seizoenen

Heb het leven lief
Als de stormwind gromt en als de lente komt
En verberg je niet
Als de regen valt of de donder knalt
Zing het hoogste lied
Vlieg in vogelvlucht door de blauwe lucht
Heb het leven lief
En wees niet bang

Huil als het moet
Totdat je stikt in al je tranen
Maar ontwapen je verdriet
Met dezelfde overgave
Als waarmee je huilt
Je kunt uit je as herrijzen
Het geluk van het moment
Zet een streep door het verleden

Heb het leven lief
Als de stormwind gromt en als de lente komt
En verberg je niet
Als de regen valt en als de donder knalt
Zing het hoogste lied
Vlieg in vogelvlucht door de blauwe lucht
Heb het leven lief
En wees niet bang

Heb het leven lief
Met je ogen dicht of in het volle licht
Hou van wie je ziet
Pak de liefde vast
En verlies haar niet
Heb het leven lief
In de grijze nacht
En als de morgen lacht
Heb het leven lief
En wees niet bang
Wees maar niet bang
Wees maar niet bang
Wees maar niet bang
Wees maar niet bang, bang, bang
Wees maar niet bang

Zegenbede

Deze zegenbede is in 1985 geschreven door de Benedictijnse zuster Ruth Fox. Een gebed dat vraagt om onrust. Om het ongemak. Een gebed voor gerechtigheid.

Zegen ons met onrust
over gemakkelijke antwoorden, halve waarheden
en oppervlakkige relaties.
Zodat er diepgang mag zijn in onze harten.
Zegen ons met boosheid over onrechtvaardigheid,
onderdrukking en de uitbuiting van mensen.
Zodat we ons gaan inzetten voor rechtvaardigheid,
vrijheid en vrede.
Zegen ons met tranen voor hen die lijden door pijn,
verstoting, honger en oorlog.
Zodat we onze handen zullen uitstrekken tot troost.
Om pijn in vreugde te veranderen.
Zegen ons met voldoende dwaasheid
om te geloven dat we een verschil kunnen maken in deze wereld.
Zodat we kunnen doen waarvan anderen zeggen dat het onmogelijk is.
maar waarvan ooit is toegezegd: jij kunt het volbrengen.

Slotlied En todo amar y servir (Taizé)

In alles liefhebben en dienen

 

 

Colofon:

Tekst:  Er is nog zomer – Judith Herzberg – bundel ‘Zoals’
Lied van Mozes – Stef Bos – CD ‘In een ander licht’
Heb het leven lief – Liesbeth List – CD ‘Vergezicht ‘

Collecte:
Bankrekening NL17TRIO0379254115 t.n.v. Stichting OBA