Er zijn mensen van licht

 

 

Er zijn mensen van licht
die sterren voor je aansteken
die je met warmte omgeven
die jou herkennen als zichzelf
die je openen voor goedheid

Welkom

Mededelingen

Na de viering zijn er traditiegetrouw Unicef kaarten te koop.
10 december, a.s. zaterdag is de Dag van de Rechten van de Mens. Na twee jaar is de Amnesty schrijfactie weer terug, in het Stadhuis. Deze keer, omdat onze werkgroep 50 jaar  bestaat, van twee uur ’s middags tot negen uur ‘s avonds. In Epistel staat het uitgebreide programma.

Zingen: Woord dat ruimte schept

Thema

In overleg met de voorbereiders van het Kerstoratorium “Als appelbloesem in de winter” staat op de tafel een vaas met een tak van de appelboom. In de middeleeuwen werd op 6 december een tak van de appelboom in huis gezet zodat die met Kerst zou bloeien.

Vandaag is het de tweede zondag van Advent. Advent, terugkeer van het licht. In de Christelijke Traditie wordt het gezien als de tijd van inkeer, stil worden, verwachten, op weg naar Kerstmis. Voor ons herdenking – en herinneringsmoment: De geboorte van Jezus, een mens van licht.

Er zijn mensen van licht Daar hebben wij in de voorbereidingsgroep ons mee bezig gehouden in de afgelopen weken. Tijdens onze gesprekken merkten we al snel dat Licht en Hoop bij elkaar horen en die twee woorden kunnen niet zonder het woord Toekomst. Die woorden: Licht  – Hoop – Toekomst geven ons leven zin.

Zingeving Psychiater en filosoof Dirk de Wachter zegt daarover: “de mens, die alleen zin in zichzelf zoekt, vindt vooral een zelfportret – een biografie.” Wat hij zegt, ligt in de lijn van de filosoof Levinas: “De Ander … de ander, mijn medemens, geeft mij betekenis en zin, voorbij de waan van de dag. Wij zijn zoekers: naar zingeving, troost, inspiratie en bezieling.”

Dat moet toch wel de reden zijn dat wij hier iedere maand komen vieren! Om verbinding te voelen en samen te zoeken naar onze krachtbronnen. Het geeft ook aan dat we  wegwijzers en voortrekkers nodig hebben. Dan blijken verhalen heel belangrijk te zijn! In de vorige twee vieringen ging het over:
* Woestijnvaders en de keuzes, die zij maakten.
* Grote verhalen van mensen, met het verhaal van Jakob op de vlucht voor Esau en zijn droom:  een ladder en engelen! Die ladder duidt op de verbinding tussen hemel en aarde.

We zingen liederen en we gebruiken symbolen en rituelen om figuurlijk en letterlijk, ruimte te scheppen voor het licht. We hopen daardoor inspiratie en veerkracht te krijgen en te houden. Martin Luther King zei het al: “Duisternis verdrijf je niet met duisternis, maar met licht.” We hebben Lichtdragers nodig, waardoor als het ware het Licht de Hoop kust, op weg naar de Toekomst. Zo zijn we met elkaar, op zoek naar nieuwe taal voor dat wat groter is dan onszelf.

“Gelukkig dat het licht bestaat
en dat het met me doet en praat
en dat ik weet, dat ik er vandaan kom,
van het licht of hoe dat heet”

Nynke Laverman, Your ancestor

Straks laten we jullie een lied horen van Nynke Laverman. De tekst is in het Engels en gaat nogal snel. Daardoor is het soms wat moeilijk te verstaan, zeker als je het voor de eerste keer hoort. Daarom eerst een toelichting over de inhoud.

Nynke Laverman is een Nederlandse zangeres. Ze vroeg zich af wat wij onze achterachter-achterkleinkinderen gaan vertellen over de klimaatcrisis en wat wij hen moeten vertellen hoe we de wereld aan hen hebben nagelaten. Ze werd steeds bozer over hoe wij als mensen met onze omgeving omgaan, waarbij we doen alsof we de baas over de aarde zijn, dat we de bodem, planten en dieren uitputten en dat ontwikkeling noemen.

Ze schreef daarom een protestlied. De titel daarvan is Your Ancestor, dat betekent, jouw voorouder. Het lied is geschreven vanuit het gezichtspunt van iemand nu en het is gericht aan de achterachterachter-kleinkinderen. De openingszin is dan ook: “Hello, this is your ancestor speaking …”. Hallo, dit is je voorouder, degene die je voorging, vanuit de 21e eeuw.

De tekst noemt ze zelf een vreemde tekst. Er zitten verschillende elementen in. Er zit cynisme in, omdat we er een enorme zooi van maken. We putten de aarde enorm uit, zoals een virus dat zich eindeloos vermenigvuldigt. Maar er zit ook mededogen in. De meeste mensen maken de wereld niet moedwillig kapot. Ze hebben wel degelijk de wens om iets te veranderen, maar weten gewoon niet hoe.

Het lied is uiteindelijk een roep om vergeving voor ons onvermogen. Compassie is essentieel om met onszelf en met de situatie om te gaan. Er valt ons wel iets kwalijk te nemen, omdat we te veel gefocust zijn op groei, groei, groei. Maar het is moeilijk om te zien dat het misgaat als je er middenin zit. Ook daarom vraagt ze de toekomstige generaties om mededogen.

Dat betekent voor haar overigens niet dat we er verder wel bij kunnen laten zitten. Ze wil met dit lied ook mensen in beweging, in actie zetten, ook al is het maar klein. Hoewel de situatie zorgelijk is, hoopt ze ook dat mensen met een liefdevolle blik naar de wereld én de mens kunnen blijven kijken.

Het is een lang lied, ruim 5 minuten. We hebben op de inlegvellen de volledige Engelse tekst met een Nederlandse vertaling. De muziek is van een CD, maar is ook te horen en te zien op een YouTube filmpje dat heel kunstzinnig in elkaar zit. Doordat de projectie hier op de muur te vaag is, hebben we er voor gekozen om het filmpje niet te laten zien, maar alleen de muziek te laten horen. Op de liturgie staat de verwijzing naar het filmpje, maar je kan het ook eenvoudig opzoeken op internet. Het is aan te bevelen om het lied paar keer keer thuis te bekijken met je hoofd zo ongeveer in het beeldscherm en de muziek lekker hard. Het is echt indrukwekkend mooi!

Stilte

Zingen: Klankresten van een eeuwenoud verhaal

Lege stoel

Wat valt er te zeggen, na de indringende teksten van Nynke Laverman? Valt er nog wat te redden, van onze lieve aarde? Gaan we het halen, die klimaatafspraken? Nog meer toegespitst: valt de mensheid nog te redden? Want, zo las ik ergens, de aarde hoeft niet gered te worden, die redt zichzelf wel, al zal alles er anders uitzien dan nu. Maar mensen zullen daarop niet meer kunnen wonen. Het wordt een dooie boel.

Met die inktzwarte toekomst voor ogen zien we gelukkig steeds meer profeten opstaan die zeggen dat het anders moet. Daar zijn profeten ook voor: geen toekomstvoorspellers, maar mensen die waarschuwen dat we op de verkeerde weg zijn. Vanuit dat bewustzijn worden ideeën geboren, acties gestart, hier en wereldwijd. Zo hoor je bijvoorbeeld steeds vaker over de lege stoel, ofwel de stoel van de toekomst. Jan Terlouw stelde voor om bij alle belangrijke besluiten een stoel neer te zetten die leeg blijft. Daardoor worden degenen die moeten beslissen zich bewust van de impact van hun besluit op toekomstige generaties, en laten dat ook  meewegen.

Maar… de lege stoel komt eigenlijk uit het Jodendom. Bij bijzondere gebeurtenissen laat men bewust 1 stoel onbezet. Die stoel is bestemd voor Elia. De profeet die zomaar komen kan. Maar ook voor een mens die zomaar langs kan komen om zich in de kring te voegen. Een stoel die je open laat voor de vreemdeling, de vluchteling, iemand die zomaar onverwachts aanschuift. Iemand die een beroep doet op onze gastvrijheid, die ons leven binnenkomt. Een open plek voor wie je verwacht, soms zonder het te weten.

Wij zochten dus naar een bijbeltekst over die lege stoel voor Elia. Maar… die blijkt er niet te zijn. Het is een gegroeide traditie, gebaseerd op een tekst van de laatste Oudtestamentische profeet, Maleachi. Hij profeteert dat Elia zal terugkomen, als de komst van de Messias aanstaande is. Zo is Elia een soort voorbode van de toekomst van God. In het christendom is Johannes de Doper de teruggekeerde Elia geworden, maar daar valt nog veel over te zeggen. Wat we hier en nu niet zullen doen…

Bij ons bleef wel de vraag hangen waarom juist voor Elia een stoel wordt klaargezet. Waarom niet voor Jesaja of  Elisa of een van al die andere profeten?  Elia deed wel wonderen en sprak heel vaak koning Achab aan die afgoden diende. Het is een lang en spannend verhaal, lees maar na in 1 Koningen. Elia was vaak tegen wil en dank degene die de onheilsboodschap kwam brengen. Maar datzelfde gold ook voor andere profeten…

Toen zag ik een interview met schrijver Leon de Winter. Atheïst, zegt hij zelf, maar desondanks volgt hij de rituelen die onder joden gebruikelijk zijn. Waarom? Als je niet in God gelooft? Hij zei: omdat die regels helpen om te leven, om een behoorlijk mens te zijn. Het idee God is zo groot, we kunnen dat niet bevatten. God zwijgt. Maar we hebben een tekst. En wij zijn verhalenvertellende wezens. Overal en altijd gaat het om verhalen die ons mensen dragen, uit leegte en zinloosheid vandaan. En wat hem ontroerde, was dat Mozes, onder wiens leiding de stammen uit Egypte bevrijd werden, die hen mocht leiden naar het beloofde land…, dat deze man die toch van dichtbij zoveel grote dingen had meegemaakt met die woestijngod Jahweh, dat juist hij God smeekt zich te laten zien… Zelfs Mozes twijfelde dus aan het bestaan van God. Eerst antwoordt God: ‘dat kan niet, je kunt me niet zien’. Maar dan gaat de Eeuwige toch aan hem voorbij, en mag Mozes hem van achteren zien. Leon de Winter noemt het een wonder van communicatie, en van genade, omdat God luistert en toegeeft…

Maar…  en dat is misschien de link, ook Elia mocht de Eeuwige in het voorbijgaan zien. Het verhaal gaat dat hij moet vluchten, teleurgesteld en bang 40 dagen door de woestijn zwerft, het liefst wil hij dood. Dan komt hij bij de berg, waar ook Mozes ooit was. Hij loopt eigenlijk de weg van Mozes terug… En dan verschijnt de Eeuwige ook aan hem: niet in vuur, niet in bliksem, maar in het ruisen van een zachte stilte. En dan zegt de Eeuwige: wat doe je hier nog, Elia, sta op, ga terug naar de mensen!

Volgens de verhalen zijn zowel Mozes als Elia niet gestorven en begraven, maar op de een of andere manier opgenomen. Als engelen, die opnieuw gestuurd kunnen worden. En dat kan elke dag gebeuren… Zo is de lege stoel voor Elia spiritueel gezien een teken van hoop en verwachting, van uitzien naar iets nieuws.

Maar hoe? De wereld van vandaag is vaak zo cynisch en gesloten. Het kan niet anders of dat tast ook onszelf aan, onze empathie, ons verlangen, onze hoop. We zien overal grenzen, onrecht,geweld, obstakels en praktische bezwaren.

En toch… hoop kan groeien, al is het nergens te koop. Het groeit in de kieren, het bestaat bij de gratie van onze zachtheid, de mate waarin wij ons verzetten, onze blik durven verleggen, als we opstaan en ons durven verbinden met het licht… en met elkaar…

De joden zeggen: elk nieuw kind kan de Messias zijn. Dat klinkt ook heel erg naar Advent.

Zingen: Wek mijn zachtheid weer

Het kleine meisje van de Hoop

Het geloof waar ik het meeste van hou, zegt God, is de Hoop.

Geloof, dat verwondert mij niet,
dat vind ik niet verbazingwekkend
Ik ben in alles aanwezig.

Je moet wel blind zijn om mij niet te zien.

Ook de Liefde, zegt God, verwondert mij niet….
Er is onder mensen zoveel verdriet, waar je niet omheen kunt. Je moet elkaar wel helpen. Liefde is een noodzaak om te leven.

Nee, daarom verwondert Liefde mij niet.

Maar wat mij verwondert, zegt God, is de Hoop –
daar kan ik niet over uit:

De mensen zien toch hoe het hier aan toe gaat en toch geloven ze dat het morgen beter zal gaan.
dat kleintje, de Hoop, lijkt nog nergens op,
een wicht nog, zo klein: de Hoop! Een vlammetje dat keer op keer weer wankelt en dreigt neer te slaan en nooit wil doven.
Ik kan er niet over uit!

Want Geloof, Hoop en Liefde zijn mijn drie deugden, zegt God,
mijn schepsels zijn ze, alle drie,
mijn dochters, mijn kinderen…
Geloof is een trouwe echtgenote,
Liefde is een echte moeder,
met warmte en met een groot hart.
Maar Hoop is een meisje van niks,
Dat tussen die twee vrouwen in stapt.

Liefde bemint dat wat er is, nu en in eeuwigheid.
Geloof ziet mij, God, in mijn schepping…
maar Hoop ziet wat er nog niet is,
wat nog moet komen.

Daar, zegt God, ben zelfs ik van ondersteboven.

Muziek Einaudi

Er zijn mensen van licht

Zingen: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil

Mij inspireert Pater Frans van der Lugt, die niet zwichtte voor geweld en bleef waar zijn liefde het meest nodig was: in Homs. Een mens die niet koos voor zijn eigen veiligheid maar bleef staan waar hij het meeste nodig was, ook al kostte hem dat zijn leven.

Als tweede heel dicht bij huis inspireren mijn schoonouders. Mensen die niet aflaten er te zijn voor anderen. Mensen waar iedereen een beroep op kan doen en die zonder oordeel mensen helpen.

Voor mij zijn zij mensen van licht.

Zingen: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil

Mensen als Frans Timmermans, Marjan Sinnesma en Johan Vollenbroek vind ik ernorm inspirerend. Alle drie zetten ze zich onverzettelijk en onverschrokken in voor het milieu. Wel allemaal op een verschillende manier, maar alle drie met een invloedrijke rol.

Frans Timmermans in de Europese Commissie. Hij maakt zich sterk voor de politieke stappen die nodig zijn bij de uitvoering van de klimaattransitie en op het gebied van duurzaamheid.

Marjan Sinnesma als directeur van de Stichting Urgenda. Urgenda pleit voor een versnelde transitie naar een energieneutrale samenleving.

Johan Vollenbroek als voorzitter van MOB, Mobilisation for the Environment. Deze organisatie zet zich met een juridische aanpak in voor verbetering van de milieukwaliteit. Hij heeft met zijn stichting vele rechtszaken gewonnen, bijvoorbeeld bij het stikstofbeleid. Hij dwingt daarmee de overheid om de benodigde keuzes te maken voor duurzaamheid en voor het behoud en herstel van het milieu.

Voor mij zijn zij mensen van licht.

Zingen: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil

Jongeren zijn de toekomst – wereldwijd
Martin Luther King zei het al: Duisternis verdrijf je niet met duisternis, maar met licht!
Ik noem twee jongeren, die zich inzetten voor de kinderrechten in hun land.

Memory Banda uit Malawi. Zij trok internationaal de aandacht voor haar werk tegen kindhuwelijken. Na acties in haar eigen gemeenschap, lukte het uiteindelijk, om met een groep vrouwelijke parlementariërs de huwelijksleeftijd te verhogen van 15 naar 18 jaar. Maar “Een wet is pas een wet als die wordt gehandhaafd”. Memory zegt: “Meisjes moeten leren voor zichzelf op te komen; onverzettelijk te zijn, sterk en in staat om hun eigen keuzes te maken. Zij blijft zich inzetten voor meisjes en kinderen in haar land.

De Pakistaanse Malala was pas 11 jaar en kwam toen al op voor het recht van meisjes op onderwijs. Zij sprak zich uit tegen het extremisme van de Taliban. In 2012 werd zij neergeschoten door een lid van de Taliban, maar overleefde de aanslag. Zij verblijft, na een aantal operaties, met haar familie in Engeland. Terugkeer naar Pakistan is niet mogelijk omdat zij het risico loopt opnieuw het doelwit te worden van de Taliban. Ze groeit uit tot een boegbeeld voor gelijke rechten voor meisjes overal op de wereld. In 2014 kreeg Malala, als jongste persoon ooit, de Nobelprijs voor de Vrede.

En dichtbij: In de Gemeente Apeldoorn hebben we de Jongerenraad. Ze zijn tussen de 15 en 20 jaar. Zij worden betrokken bij vraagstukken van de gemeente en krijgen de kans hun talenten in te zetten. Jongeren zijn de toekomst!

Voor mij zijn zij mensen van licht.

Zingen: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil

David Grossman, Israëlisch schrijver, vredesactivist en een ‘ware humanist’. Ontvanger van de Erasmusprijs, zijn zoon verloren tijdens de oorlog met Libanon. Onvermoeibaar strijdt hij met de pen om stereotypen, vijandsbeelden, aan beide zijden van het Israelisch-Palestijns conflict, af te breken. Alleen door naar elkaar te luisteren of je in iemand te verplaatsen, kan een nieuw verhaal ontstaan. Hij gaat uit van de hoop, omdat hij zich, zo zegt hij,  geen wanhoop kan veroorloven…

Huub Oosterhuis, omdat hij al jarenlang met zoveel vakmanschap, liefde en aandacht oude bijbelteksten opnieuw vertaalt in gedichten en liederen, die wij, en zovelen met ons, zingen en beluisteren. Liederen die ons inspireren, richting geven, troosten en optillen. Liederen die ons helpen om samen te vieren.

En een  oude vrouw die elke zaterdag haar 100-jarige vriendin opbelt en daarvoor gedurende de week positieve berichten verzamelt. Die vertelt ze dan in het telefoongesprek, waarop de 100-jarige zegt: dankjewel, dat je me weer hebt laten glimlachen!

Voor mij zijn zij mensen van licht.

Zingen: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil

Collecte voor Apeldoorn geeft warmte

Dit jaar krijgt iedereen 190 euro energiecompensatie in november en ook in december, dus 380 euro in totaal, maar niet iedereen heeft dit nodig. Het idee is dat dit bedrag gedoneerd kan worden door Apeldoorners die het níet nodig hebben aan Apeldoorners die het goed kunnen gebruiken. Aan mensen onder de inkomensnorm, maar soms ook aan mensen die net boven de inkomensnorm zitten om toeslagen te ontvangen.

Vorig jaar organiseerden de kerken ‘Apeldoorn geeft warmte’. Toen kregen mensen boodschappenbonnen om het financieel wat makkelijker te maken. Dit jaar sluiten ook de energiecoöperatie deA en Stimenz aan bij de actie. Daardoor krijgen mensen ook advies, praktische hulp en zo nodig spullen om energie te besparen.

Wát er wordt gegeven, wordt per persoon bekeken. Waar geld voor nodig is en hoe de energierekening naar beneden kan. Het gaat dus om hulp voor de langere termijn.
Het Christelijk Noodfonds Apeldoorn (CNAP), energiecoöperatie deA en de sociaal raadslieden van Stimenz kijken wat er nodig is. 100 procent van het bedrag wordt gebruikt om mensen te helpen. De collecte willen we warm aanbevelen.

Zingen: Dat een nieuwe wereld komen zal

De zegen mee

Laten we niet kleingelovig zijn
maar grootgelovig
en durven varen op onze diepste menselijke intuïtie
en ons talent voor verbeelding

Laten we ze uitvoeren
die dromen
die liggen te slapen
in de plooien van onze ziel
en een wereld maken
waar niemand meer niemand is
en we genezen zijn van misverstand

Laten we zelf proberen, mensen van licht te zijn.

Zingen: Dat je de weg mag gaan die je goed doet

 

 

 

 

Tekst:
Nynke Laverman, teksten uit De kleur van geld, uitgave van de Triodosbank.
Tekst van Het meisje van de Hoop, geïnspireerd op tekst van Charles Péguy.

Muziek:
Nynke Laverman, Your ancestor https://www.youtube.com/watch?v=TO4sZmvJljE.
Tekst in het Engels met een Nederlandse vertaling https://www.fortmanncentrum.nl/component/easydiscuss/meditatief-moment-17-maart-2021-lied-nynke-laverman-your-ancestor?Itemid=
Ludovico Einaudi door Lavinia Meijer, harp, van de CD Passaggio, Le onde.

Collecte:
Een gift geven kan via CNAP: NL51 RABO 0319 7141 44 (ANBI) o.v.v. van Apeldoorn geeft warmte.