Viering zondag 6 oktober 2019
Ruimte voor verschillen
Afb. Op weg naar Emmaüs.
Op weg naar het land van de toekomst kunnen we diepgaand verschillen over hoe we daar komen. Maar als wij mensen echt contact met elkaar hebben is er voldoende ruimte om in vrede samen die weg te gaan.
Zingen: Openingslied
Vieren is je hart verwarmen
Welkom
aansteken van de kaars
mededelingen
collecte
Zingen: Ruimte waar het licht kan stromen
Inleiding: Ruimte voor verschillen
In de omschrijving die de werkgroep Vieringencyclus aan dit thema gaf, gaat het over elkaar de ruimte geven om mens te zijn; met al onze verschillen in opvattingen, leefgewoonten, onze verschillen in hoedanigheid. Daarbij wordt onder meer melding gemaakt van een boekje “Open uw hart” van de priester en publicist Henri Nouwen. De ondertitel van dit boekje is “De weg naar gastvrijheid, onszelf en God”. Hoewel ik mij wat minder thuis voel bij zijn woorden waarin hij het heeft over de hedendaagse christen en zijn zoeken naar de intimiteit met God, geeft hij mij toch een paar ankers die houvast bieden in mijn relatie met mijzelf en mijn omgeving. Ik heb deze ankers hier vrij vertaald en zelf ingekleurd.
- Het eerste anker gaat over eenzaamheid: Het gaat hier niet om de eenzaamheid die wij voelen in een situatie waarin er niemand is die zich om ons bekommert. Er is een ander soort eenzaamheid en die heeft te maken met het feit dat elk mens uniek is. Immers “uniek zijn ” betekent dat je je onderscheid van anderen. Iets waarin je “de enige” bent. Ieder mens kent voelt zich weleens alleen staan door zijn opvattingen of zijn gedrag. De kunst is om niet weg te lopen voor dit “innerlijk alleen voelen” of dit proberen te ontkennen maar door zelfonderzoek er achter te komen hoe “echt” ik of jij je onderscheid van anderen. Het stelt ons in staat om onze eigenheid te koesteren en daarin te groeien.
- Het tweede anker is het voelen van een tegenstelling tussen “angst voor het vreemde of de vreemdeling” enerzijds en het betonen van “gastvrijheid en openstaan voor de vreemdeling” anderzijds. Angst voor het vreemde of vreemdeling is een natuurlijke respons; uit een soort lijfsbehoud. We kunnen deze angst niet ombuigen door de vreemdeling dan maar alle ruimte te geven. Om in een situatie van echte gastvrijheid te komen is het niet genoeg om ons neutraal op te stellen of weg te cijferen. Werkelijke ontvankelijkheid en vriendschap bereiken we alleen als we met de ander de confrontatie aangaan waarbij we onze “eigenheid” tonen, een luisterend oor zijn voor de anderen en vervolgens aangeven waar onze begrenzing ligt van de geboden ruimte voor de “eigenheid” van de ander.
- Het derde anker wordt door Nouwen als de meest fundamentele van de drie gezien.
Het is de constatering dat we leven met een geloof in de maakbaarheid van ons leven en de maakbaarheid van samenleven. Echter ons eigen leven maar in bredere zin ook de recente geschiedenis maakt duidelijk dat dit een volstrekte illusie is, vol van valse zekerheden. De enige uitweg uit deze schijnwereld is een zoektocht naar een andere levensweg.
In veel religies is deze andere weg in meditatieve zin vormgegeven, in woorden of klanken . Het zijn vormen van innerlijke gebeden waarbij er geen tegenstelling is tussen god en mens. Ze hebben met elkaar gemeen een voortdurende herhaling van een korte spreuk zoals we die in de katholieke kerk kennen bij de litanieën. Het verstandelijk denken verliest daarmee zijn superioriteit. Er komt een ervaring van een onpersoonlijk bewustzijn waarbij alle verschillen wegvallen. Een gevoel van vrede en liefde voor al wat is overheerst. En als we dan weer uit die meditatie stappen zullen we weer onze plaats moeten bepalen op onze levensweg. Waar staan we op die weg?
En dan is het een levenskunst om het evenwicht te vinden tussen ons gevoel en verstand. Dat is wijsheid.
In de muziek die we nu gaan horen van Arvo Pärt wordt die wijsheid bezongen in de vorm van een antiphoon, dat is een beurtzang die in dit geval dient ter afsluiting van mijn tekst.
De vertaling van deze beurtzang is:
“O wijsheid, uitgesproken door de Eeuwige;
die de wereld omspant
van het ene uiteinde tot het andere;
met kracht en mildheid ordent u alles:
O kom, en openbaar ons de weg van de wijsheid en het inzicht.”
Muziek: Arvo Pärt Magnificat-Antiphonen no. 1 O Weisheit
Lucas 24 vers 13 – 35 (nbv)
13 Diezelfde dag gingen twee van de leerlingen op weg naar een dorp dat Emmaüs heet en zestig stadie van Jeruzalem verwijderd ligt.
14 Ze spraken met elkaar over alles wat er was voorgevallen.
15 Terwijl ze zo met elkaar in gesprek waren, kwam Jezus zelf naar hen toe en liep met hen mee,
16 maar hun blik werd vertroebeld, zodat ze hem niet herkenden.
17 Hij vroeg hun: ‘Waar loopt u toch over te praten?’ Daarop bleven ze somber gestemd staan.
18 Een van hen, die Kleopas heette, antwoordde: ‘Bent u dan de enige vreemdeling in Jeruzalem die niet weet wat daar deze dagen gebeurd is?’
19 Jezus vroeg hun: ‘Wat dan?’ Ze antwoordden: ‘Wat er gebeurd is met Jezus uit Nazaret, een machtig profeet in woord en daad in de ogen van God en van het hele volk.
20 Onze hogepriesters en leiders hebben hem ter dood laten veroordelen en laten kruisigen.
21 Wij leefden in de hoop dat hij degene was die Israël zou bevrijden, maar inmiddels is het de derde dag sinds dit alles gebeurd is.
22 Bovendien hebben enkele vrouwen uit ons midden ons in verwarring gebracht. Toen ze vanmorgen vroeg naar het graf gingen,
23 vonden ze zijn lichaam daar niet en ze kwamen zeggen dat er engelen aan hen waren verschenen. De engelen zeiden dat hij leeft.
24Een paar van ons zijn toen ook naar het graf gegaan en troffen het aan zoals de vrouwen hadden gezegd, maar Jezus zagen ze niet.’
25 Toen zei hij tegen hen: ‘Hebt u dan zo weinig verstand en bent u zo traag van begrip dat u niet gelooft in alles wat de profeten gezegd hebben?
26 Moest de messias al dat lijden niet ondergaan om zijn glorie binnen te gaan?’
27 Daarna verklaarde hij hun wat er in al de Schriften over hem geschreven stond, en hij begon bij Mozes en de Profeten.
28 Ze naderden het dorp waarheen ze op weg waren. Jezus deed alsof hij verder wilde reizen.
29 Maar ze drongen er sterk bij hem op aan om dat niet te doen en zeiden: ‘Blijf bij ons, want het is bijna avond en de dag loopt ten einde.’ Hij ging mee het dorp in en bleef bij hen.
30 Toen hij met hen aan tafel aanlag, nam hij het brood, sprak het zegengebed uit, brak het en gaf het hun.
31 Nu werden hun ogen geopend en herkenden ze hem. Maar hij werd onttrokken aan hun blik.
32 Daarop zeiden ze tegen elkaar: ‘Brandde ons hart niet toen hij onderweg met ons sprak en de Schriften voor ons ontsloot?’
33 Ze stonden op en gingen meteen terug naar Jeruzalem, waar ze de elf en de anderen aantroffen,
34 die tegen hen zeiden: ‘De Heer is werkelijk uit de dood opgewekt en hij is aan Simon verschenen!’
35 De twee leerlingen vertelden wat er onderweg gebeurd was en hoe hij zich aan hen kenbaar had gemaakt door het breken van het brood.
Onze weg naar Emmaüs
Ogen die niet bij machte zijn
Somber over alles wat gebeurd is
Vreemdeling in Jeruzalem
Uitkijken naar bevrijding
En wij hoopten nog zo…
Onze hogepriesters (anderen) zijn de schuld
Vrouwenpraat
Blijf bij ons
Breken en delen
Herkenning/inzicht wat doorbreekt
Enthousiasme
Zingen: Wij gaan de weg van oude woorden
Wij gaan de weg naar Emmaüs in deze tijd
- Ogen die niet bij machte zijn
Ik vind het vaak moeilijk om een oordeel te vormen. Wat je leest of te zien krijgt is niet altijd betrouwbaar of is uit zijn verband gerukt. Mij is niet duidelijk waar het echt om gaat.
- Somber over alles wat gebeurd is
Zo’n dertig jaar geleden, na de val van de Berlijnse muur, leek het er nog op dat de wereld er beter op zou worden. Het is anders gegaan. Ik hoor geen grote verhalen meer waar ik mij aan kan optrekken.
- Vreemdeling in Jeruzalem
Ik lees niet meer dagelijks de krant. Steeds weer die berichten over rampen, geweld, klimaatcrisis en politieke spelletjes. Ik lees liever mooie verhalen, luister naar mooie muziek of bewonder de kleuren van een bloem. Ben ik nu wereldvreemd?
- Uitkijken naar bevrijding
Wanneer worden we bevrijd van leiders die alleen denken in macht, invloed en financiële voorspoed? Wanneer worden politieke gevangenen bevrijd, houden oorlogen op en zal honger niet meer bestaan?
- En wij hoopten nog zo…
We hebben een tijdje in de sfeer van de vooruitgang geleefd. Er verdwenen dictators in Spanje, Portugal, Joegoslavië, Roemenië. Oost Europa werd vrij. Maar er kwamen nieuwe machtshebbers……
- Onze hogepriesters (anderen) zijn de schuld
Het is wel duidelijk dat de komst van een nieuwe wereld is tegengehouden door leiders die mensen hebben misleid met al hun mooie beloften. En dan zijn er om mij heen ook nog mensen die in hen geloven. Ikzelf kan daar toch niets aan doen?
- Vrouwenpraat
Wat klinkt dat neerbuigend. Maar ja het gebeurt helaas maar al te vaak dat onze vooroordelen echte discussie in de weg staan. We zouden eens meer moeten luisteren naar het verhaal van de ander, ongeacht zijn afkomst of hoedanigheid. Dat zou de kansen op harmonie en vrede vergroten.
- Blijf bij ons
Misschien gaat het om iets anders en moeten we eerst op zoek gaan naar onszelf, ontdekken waar onze innerlijke vrede huist en waar onze innerlijke kracht te vinden is. Alleen daardoor kunnen we blijvende liefde vinden en delen. Een blijvend besef van verbondenheid met al wat is wil ik vasthouden.
- Breken en delen
Wat zou het mooi zijn als barrières voor kansarmen worden afgebroken zodat ze perspectief krijgen; wat zou het mooi zijn als verkeerd gebruikte macht kan worden gebroken. Wat zou het mooi zijn als er meer ruimte komt om met elkaar in vrede te leven en het goede leven te vieren.
- Herkenning/inzicht wat doorbreekt
We zullen er wel wat voor moeten doen om te achterhalen waar het nu echt om gaat. Het niet om dagelijkse nieuwsfeiten maar veeleer om te leren zien waar en hoe het goede in talloze kleine dingen is te herkennen.
- Enthousiasme
Het licht is doorgebroken en laat liefde ontbranden voor alles wat is en alles wat adem heeft.
Zingen: Als je brood deelt
We delen brood en druivensap
Afsluiting viering en zingen slotlied: Dat een nieuwe wereld komen zal