De kracht van (samen) zingen

 

Muziek Morning Birds

Voor aanvang viering.

Vogelkoor, slak en mol

Slak liep langs Mol die zat te schrijven. Wat doe je? Vroeg Slak.
Ik heb een lied geschreven voor de vogels, zei Mol. Over hoe mooi de wereld is. Wil je het horen?
Graag zei de Slak. Ze gingen er voor zitten. Mol las de tekst voor.
Best aardig, zei de Slak. Morgenochtend voeren we het uit, zei Mol. Met het vogelkoor. Kom je luisteren? Natuurlijk zei de Slak. Dat plezier wilde ze Mol wel doen.
De volgende ochtend was Slak net op tijd. Mol stond voor de vogels met een tak in zijn poot. Een, twee, drie, zei Mol. De vogels zongen het lied. Het klonk prachtig in de vroege ochtend. Alle andere dieren waren stil. Het hele bos was stil.
Slak wist niet wat hij moet zeggen. Wat ongelooflik mooi, zei ze na een tijdje. Hoe kan dat? Het zijn precies dezelfde woorden die je gisteren voorlas. Maar het voelt heel anders van binnen. Rustiger. Alsof ik de woorden beter begrijp.
Dat is wat zingen met je doet, zei Mol. Praten doe je vanuit je hoofd. En zingen vanuit je ziel.

Welkom en kaars aansteken

Wat zingen met je doet

Het thema van deze viering is “De Kracht van (Samen) Zingen”.
Zingen: wie doet dat niet graag? Om te beginnen gaan we eens kijken wat zingen bij de mens, bij ons, kan doen/te weeg kan brengen:
Zingen bevrijdt van de dagelijkse beslommeringen:
“ geeft lichamelijke ontspanning
“ geeft energie
“ werkt genezend
“ activeert je brein
“ daagt je uit
“ geeft zelfvertrouwen
“ ontroert je
“ maakt je blij
“ geeft je moed
“ geeft troost
“ verwarmt je hart
“ verbindt
“ is ook luisteren naar elkaar

Zingen brengt ons bij onszelf en bij wat in ons leeft, maar ook bij elkaar, zoals in de liturgie, waar zingen bij uitstek verbindt: de dirigent/solist met het koor, het koor met alle anderen, de verteller met wie luistert en hoort, het woord met ons binnenste en zo je wilt: GOD met mensen. Vanouds zijn het de psalmen die die emoties op ongeëvenaarde wijze verwoorden.
Ook is er eigentijds “gezang”: we zingen wat af en steeds komen er nieuwe liederen bij.
Zingen in de liturgie heeft nog een effect:
Wie bij herhaling dezelfde teksten zingt, ervaart hoe niet alleen wij, die ze zingen, maar ook de getoonzette teksten zelf onvermoede lagen bevatten, waarvan er telkens andere aan de oppervlakte kunnen komen, zodat je ook in wat al vaak gezongen is, soms tot je eigen verrassing, nog iets nieuws kunt lezen.

Lied Herschep ons hart

Samen gaan we het lied “Herschep ons hart” zingen.
We gaan eerst de tekst lezen, met een korte inleiding bij elke regel, zodat de tekst goed bij ons kan doordringen.

Herschep ons hart.
Vraag aan God om ons opnieuw te scheppen, te beginnen met het hart in onze diepste kern.
Heradem ons verstand.
De plek waar we denken, voordat we doen. We vragen God nog eens levensadem in ons te blazen.
Dat wij elkaar behoeden en doen leven.
In dit lied wordt steeds het woord “ons” gebruikt. Daarmee vragen we dat dit zo gebeurt dat we elkaar “behoeden en doen leven”. Dat we ons verantwoordelijk voelen voor elkaar.
Maak ons tot uw gemeente.
Dit bidden en zingen we met en voor elkaar, waardoor we met Gods hulp samen een gemeente vormen.
Wees de stem die ons geweten wekt.
Maak ons niet alleen wakker, maar blijf ons ook wakker houden, zodat we voor ogen blijven houden waartoe we geschapen zijn.
Verberg U niet.
Blijf ons helpen, want de hulp van Hem en van de gemeente kunnen we niet missen.

Zingen Herschep ons hart

Welk lied raakt jou en wil je het met ons delen?

Voorafgaand aan de viering hebben we de leden van onze basisgemeente gevraagd of er een lied is waar men op de een of andere manier door geraakt is en of men dat met ons wilde delen.
Er zijn hierop veel reacties binnengekomen en in de viering met de aanwezigen gedeeld.
Hieronder een overzicht van de genoemde liedjes.

Zee van liedjes	Die mij droeg op adelaarsvleugels
Liedjes van Huub Oosterhuis	Gij die weet (tafelgebed)
Laat me m’n eigen weg maar gaan (Ramses Shaffy)	Volkslied van Oekraïne
Ik hou de wereld in mijn hand (Boudewijn de Groot)	Wek mijn zachtheid weer
7x 7x opnieuw geboren	Wat ik gewild heb
Gij die de stomgeslagen mond verstaat	Licht dat ons aanstoot in de morgen
Zolang er mensen zijn op aarde, zolang de aarde vruchten geeft . . . . . (het eerste gepubliceerde lied van Oosterhuis)	Rozen verwelken, schepen vergaan – dus zit niet te zeuren maar doe er wat aan
Er is nog zomer en genoeg	De tafel der armen
Herschep ons hart	Wat in stilte bloeit

Zingen O schepping, o schoonheid

Onze vader verborgen

We gaan nu verder met het lied Onze Vader Verborgen.
Het lied is niet echt nieuw. We hebben het al vaker gezongen. Vandaag willen we ook eens wat nadrukkelijker stilstaan bij de mooie tekst van dit lied. Het onze Vader is een gebed waar me mee opgegroeid zijn. We kennen het uit ons hoofd. Huub Oosterhuis heeft daar in het lied Onze Vader verborgen een mooie bewerking van gemaakt. Vanmorgen willen we die bewerking graag leggen langs het vertrouwde Onze Vader. In de liturgie vinden jullie de tekst van ‘Onze Vader verborgen’ vergeleken met het Onze Vader zoals ik die destijds uit het hoofd heb geleerd, je kunt zeggen: de katholieke versie. Maar dat zal geen probleem zijn, denk ik.

Onze Vader verborgen,
uw naam worde zichtbaar in ons,
uw koninkrijk kome op aarde,
uw wil geschiede, een wereld
met bomen tot in de hemel
waar water, schoonheid en brood,
gerechtigheid is en genade.

Waar vrede niet hoeft bevochten,
waar troost en vergeving is
en mensen spreken als mensen,
waar kinderen helder en jong zijn,
dieren niet worden gepijnigd,
nooit een mens meer gemarteld,
niet een mens meer geknecht.

Doof de hel in ons hoofd,
leg uw woord op ons hart,
breek het ijzer met handen,
breek de macht van het kwaad.

Van U is de toekomst,
kome wat komt.
Van U is de toekomst,
kome wat komt.

Onze Vader die in de hemel zijt,
Uw naam worde geheiligd,
Uw (konink)rijk kome,
Uw wil geschiede
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schuld,
zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven.

 

 

 

 

En leid ons niet in bekoring
maar verlos ons van het kwade.

 

Want van U is het koninkrijk
en de kracht
en de heerlijkheid,
in eeuwigheid. Amen.

1e couplet; ingeleid en zingen; koor 4 stemmig
Het is duidelijk te zien dat het eerste couplet van het lied het aloude Onze Vader tamelijk nauwgezet volgt. Maar hier en daar is er sprake van een andere formulering.
Dat is al meteen in de eerste regel: ‘Onze Vader in de hemel’ wordt ‘Onze Vader verborgen’. ‘In de hemel’ is nogal hoog, het gaat ons te boven, het is buiten ons bereik. Bij ‘verborgen’ denk ik eerder aan onzichtbaar. Dan krijg je dus het effect, dat ‘verborgen’ geen afstand schept. Dat is ook de sfeer van de tweede regel: ‘Uw naam worde zichtbaar in ons’ in plaats van ‘geheiligd’: ook dat klinkt minder afstandelijk. En het doet recht aan het verhaal van de Schepping, waarin staat dat God de mens heeft geschapen naar zijn beeld en gelijkenis. Dan is dit de bede: dat wij mensen dat ook waarmaken. Gehandhaafd is het woord ‘naam’. De naam van God is Ik-zal-er-zijn. De bede is dus ook dat wij er zijn voor elkaar, voor anderen.
Daarna volgt het lied de oorspronkelijke tekst, al is er hier en daar een toevoeging: ‘op aarde zoals in de hemel’ wordt ‘een wereld met bomen tot in de hemel’, het ‘dagelijks brood’ wordt ‘water, schoonheid en brood’, het vergeven van schuld wordt ‘gerechtigheid en genade’. Het zijn iets andere woorden, iets meer toegespitst naar ons eigen levensgevoel en onze leefwereld. Het woord ‘schoonheid’ maakt het lied ook iets minder zakelijk: brood en water is nodig om te kunnen leven, maar schoonheid mag dan van een andere orde zijn, het is even brood-nodig: de mens moet ook kunnen genieten, tot rust kunnen komen. Opmerkelijk is, dat in dit eerste couplet het tamelijk ouderwets klinkende ‘worde’ en geschiede’ is gehandhaafd: misschien om de echo van het oorspronkelijke Onze Vader toch te laten klinken.

2e couplet; ingeleid en zingen; koor 4 stemmig
Het tweede couplet lijkt meer op een Onze Vader Vrij: het ‘vergeven aan anderen’ kan nog aansluiten bij ‘waar troost en vergeving is’. Maar verder schildert de tekst een wereld waar dat waargemaakt wordt: mensen spreken als mensen. Het lijkt me dat daar openhartigheid, eerlijkheid gesuggereerd wordt en ook ‘niet hoog van de toren blazen’, geen machtswoorden.
– Kinderen, helder en jong: ze mogen dus kind zijn, ze hoeven niet op hun tenen te lopen, niet het slachtoffer te zijn van kinderarbeid.
-Dieren niet worden gepijnigd: eerbied voor de schepping, voor al wat leeft.
-Niet meer martelen, niet meer knechten.
In dit couplet komt de ‘schuld’ uit het Onze Vader uitgebreid aan de orde: het zijn allemaal zaken waaraan de mensheid zich zoal schuldig maakt. We zingen uit dat we het allemaal niet in eigen hand hebben, dat we het zonder de hulp en steun van God niet gaan redden.

3e couplet; ingeleid en zingen; koor 4 stemmig
Het derde couplet keert weer enigszins terug naar de basistekst. ‘Doof de hel in ons hoofd’ is aanmerkelijk krachtiger dan ‘leid ons niet in bekoring’. Maar het is ook niet een onschuldige bede: in het tweede couplet is bezongen dat de mens er soms echt een hel van maakt. Met ‘uw woord op ons hart’ moet een nieuwe wereld mogelijk zijn. En dan de mooie parallel: ‘breek het ijzer met handen’, dat is als het ware: God, doe het onmogelijke: ‘breek de macht van het kwaad’.

4e slotzin; toelichting
De slotzin ‘Van U is de toekomst, kome wat komt’ staat in het evangelie van Mattheus niet vermeld. Het is een lofprijzing, ontleend aan het gebruik bij de joods-christelijke gemeentes in het vroege Christendom. ‘Koninkrijk, kracht en heerlijkheid’ worden vertaald met ’toekomst’. Daarmee is het niet meer alleen een eerbetoon aan het slot van een gebed, maar een afsluiting van de bede: je zegt, zingt tot God, dat de toekomst bij Hem ligt; dat die zonder hulp van God niet mogelijk en haalbaar is. Het ‘amen’ wordt door Huub Oosterhuis wel vaker vertaald met ‘kome wat komt’, maar heeft hier wel een geheel eigen kracht in verband met die ’toekomst’. We zingen uit dat we het allemaal niet in eigen hand hebben, dat we het zonder de hulp en steun van God niet gaan redden. Mooi is, dat de muziek er toch een feestelijk eerbetoon van maakt: daarmee is die afsluiting niet alleen een smeekbede, maar ook een gebed van vertrouwen: we weten dat van U de toekomst is. Dat geeft een goed en veilig gevoel.
Met het herhalen van de slotzin in canon zou je het gevoel kunnen krijgen dat die ‘onze vader verborgen’ toch ineens voelbaar aanwezig is. En dat gaan we nu doen als we het Onze Vader Verborgen samen gaan zingen.

Zingen Onze vader verborgen in het geheel zingen

Allen; en koor 4 stemmig.

Een moment van stilte met op de achtergrond Morning Birds

Lied Om warmte gaan wij

Wat leert ons het verhaal van slak en mol?
We hebben het altijd over vogels die zingen, maar nu hoorde ik voor het eerst van een zingende mol. En hij componeert ook nog! Toch kom je – als je op zoek gaat – wel meer verhalen tegen waarin dieren zingen. De zingende zaagvis, zingende beren, olifanten, nijlpaarden, noem maar op.
Bij veel dieren is zingen een mooie manier om elkaar de liefde te verklaren. Zo ook bij diverse apensoorten: gibbons brengen elkaar zelfs hele serenades!
Volgens Toon Tellegen – jullie wel bekend – had ook een mammoet graag willen leren zingen, maar daarvoor is het nu te laat. Uitgestorven is uitgestorven.
Maar wij mensen zijn er nog. En hoe vaak bezingt de mens niet de liefde?
Zo dadelijk gaan wij een lied zingen: Om warmte.
Gerard Swüste, verbonden aan de Dominicus kerkgemeente in Amsterdam geeft in zijn boek ‘Op de vleugels van een lied’ een prachtige beschrijving. Ik zal hem hier en daar citeren:
Het thema van dit lied is: waar gaan wij voor? We zingen ons in dit lied toe naar een steeds diepere laag.

In couplet 1 is het zwerven, in couplet 2 wordt het vinden en in couplet 3 is het werkelijkheid: leven om alles of niets met jou.
Het eerste couplet is zoeken naar warmte om uiteindelijk te komen naar iemand toe. En om even bij de vogeltjes te blijven: vliegend gaan wij langs de hemel. Het is geen vogel op de vlucht maar een die zwerft naar iemand toe, op hoop van zegen.

In couplet 2 wordt er niet gevlogen maar kruipen wij onder de hemel. Om woorden gaan wij een leven: woorden van zachtheid, lachen en zoenen.

In het 3e couplet sterven wij dood na dood. Dat is hier een sterven van verlangen, gaan tot het uiterste. Op zoek naar mijn liefste, mijn reisgenoot.
Alles zit er in: er is sprake van leven en dood, alles en niets, bergen en dalen, de totale liefde.
Wie die jou is?
Misschien een geliefde, een reisgenoot.
Misschien de levende (met een hoofdletter) die een leven lang met je meegaat, maar naar wie het toch vaak zoeken is.
Vooral gaat het om liefde kunnen en mogen geven en liefde kunnen en mogen ontvangen. Elk mens heeft warmte, zachtheid en liefde nodig om de weg door het leven te vinden!
Wilfred Kemp heeft de tekst van dit lied een prachtige speelse melodie gegeven.
Door velen op verschillende manieren al gezongen en nu gaan wij het zingen!

Zingen Om warmte gaan wij

Collecte voor ‘kLeef

Zoals jullie wellicht weten is er in Apeldoorn een inloophuis van mensen die te maken hebben met kanker: zelf patiënt zijn of zijn geweest en hun naasten. Zij kunnen zo maar binnen lopen. Zij worden ontvangen door gastvrouwen en of gastheren die getraind zijn om zieke mensen, hun naasten en nabestaanden een luisterend oor te geven. Daarnaast biedt ‘kLeef de mogelijkheid om aan allerlei activiteiten deel te nemen. We hebben wat foldertjes klaarliggen waarin uitvoerig wordt aangegeven wat ‘kLeef te bieden heeft.
In een van de vieringen dit jaar is er gecollecteerd voor stichting ‘kLeef. Toch willen we in deze viering nog eens collecteren voor dit doel. Voor het voortbestaan zijn zij nagenoeg geheel afhankelijk van giften en donaties
Persoonlijk heb ik de weldadige kant van ‘kLeef mogen ervaren. In de afgelopen jaren heb ik een aantal keren hulp gevonden bij ‘kLeef. Een luisterend oor, een goed advies en tegenwoordig, wekelijks een groepje mensen, lotgenoten, waarmee we samen zingen. Elke keer dat we samen zijn, de positieve energie ervaren.
Om hun werk te ondersteunen bevelen we deze collecte nogmaals van harte bij jullie aan.

Mededelingen

Afsluiting en Lied Geef ons vrede, Dona Nobis Pacem

In deze week van 4 en 5 mei, van gedenken en vrijheid vieren, wordt er volop gezongen, tijdens de diverse bijeenkomsten, festivals en het Bevrijdingsdag concert. Met elkaar werken aan vrede met de gezichten naar elkaar toe!
Het Dona Nobis Pacem zoals wij het kennen is een compositie van W.A. Mozart.
Slechts drie woorden, Geef ons Vrede, krachtige woorden, een tekst van alle tijden.
Een lied dat de ‘kracht van samen zingen’ laat zien en horen, daar waar mensen in opstand komen, elkaar bemoedigen, solidariteit betuigen in tijden van oorlogen en misstanden, toen en nu!
Wij sluiten deze viering af met dit lied, ik wil jullie vragen hierbij te gaan staan.

Muziek Morning Birds

Op de achtergrond tijdens de koffie.

Colofon
De volgende mensen hebben ons met hun teksten geïnspireerd en geholpen.
Juut Meijer en Gerard Swüste: uit het boek van Gerard Swüste – Op de vleugels van een lied, een “tour de chant” langs 50 liturgische liederen, een uitgave van Stichting Liturgisch Centrum 2019, ISBN 978-90-9031576-8.
Open Deur juni 2021 nummer 6: Zing. Het verhaal van Mol en Slak (Wat zingen met je doet) door Iris Boter.